بازخوانی حکایت‌های عرفانی اسرارالتوحید با رویکرد روانشناسی مثبت‌گرا

روانشناسی مثبت­ گرا با تکیه بر فضیلت­ها و قابلیت­ ها، توانمندی­ انسان را تقویت می ­کند و در پی آن است که با شناخت و طبقه‌بندی قابلیت­ ها و فضیلت­ ها، و کشف زوایای پنهان وجودی انسان، او را در بهره ­گیری از نیروهای نهفتۀ درون و بیرونش بهتر یاری­­ کند. خردورزی، عدالت ­طلبی، خوش­بینی، تعالی، شادمانی، امید، شجاعت و... شاخص­ هایی هستند که روانشناسی مثبت­ گرا در تعمیم و تثبیت آن­ ها می ­کوشد. تعمیم و گسترش فضیلت­ها از یک سو موجب ظهور و بروز ایدئال­ های زندگی انسان و از سوی دیگر باعث تحدید و حتی زوال رذیلت ­ها در عرصۀ حیات وی می‌شود. هدف مقالۀ حاضر بازخوانی متون کهن ادبی از منظر علوم شناختی است. به این منظور حکایت‌های اسرارالتوحید را که بازتابِ زندگی و حالات ابوسعیدِ ابوالخیر است، برمبنای پاره ­ای مفاهیم روانشناسیِ مثبت­ گرا و به روش توصیفی- تحلیلی بررسی ­می­کنیم­. بینشِ ناشی از معرفت کمال‌جویانه، گذشته از اینکه حسِ نوع ­دوستی، سخاوت، امید، شادی، تعالی و بسیاری فضایل دیگر را در نهاد انسان برمی ­انگیزد، موجبِ دگرگونگی جهان­بینی و رفتار انسان شده، به زندگیِ او معنا می ­بخشد و با ایجاد گرایش­ مثبت در همۀ جوانب حیات، سبب پرهیز از بداندیشی­، بدمنشی، سستی، کج­ خلقی و قضاوت ­های ناروا می‌شود. مطالعۀ متون ادبی که محصول تجارب زیستۀ جامعۀ ایرانی است، می­ تواند روند تقویت این مسئلۀ مهم را تسریع کند و پایه ­های ساختار اجتماعی را قوام بخشد.

کلیدواژه ها:

اسرارالتوحید ، تجربۀ زیسته ، روان شناسیِ مثبت گرا ، زندگی ایدئال ، فضیلت و قابلیت