طراحی، ساخت و ارزیابی یک دستگاه اندازه‌گیری فرسایش‌پذیری نسبی خاک به فرسایش بادی

با توجه به اهمیت پدیده فرسایش بادی، شناخت سریع مناطق حساس به برداشت و کانون­‌های فرسایش بادی حائز اهمیت است. در این پژوهش، دستگاهی سبک و کارآمد به‌­منظور ایجاد شرایط اعمال تنش ثابت باد بر سطح ذرات خاک و اندازه­گیری ذرات فرسایش‌­پذیر، طراحی، ساخته و ارزیابی شده است. اصول طراحی دستگاه، تولید جریان باد به‌وسیله دمنده و اندازه‌­گیری میزان ذرات سست و ناپایدار برداشت­ شده در مخزنی با بیشترین کارایی بود. با ساخت نمونه اولیه دستگاه با استفاده از اجزا و قطعات طراحی شده، دستگاه در صحرا مورد ارزیابی قرار گرفت و به‌­وسیله یک کاربر در صحرا و بدون نیاز به مولد برق قابل استفاده بوده، وزن ذرات جمع­ شده در مخزن نشان­‌دهنده میزان فرسایش‌پذیری نسبی اراضی نقطه آزمون به باد است. با بهره­‌گیری از کیسه فیلتر هوا، از دست رفتن ذرات ریز فرسایش‌­پذیر به خارج از دستگاه به کمترین مقدار رسید و اندازه‌گیری کمتر از مقدار واقعی فرسایش‌­پذیری اراضی کاسته شد. نتیجه مقایسه اندازه­‌گیری حساسیت خاک به فرسایش به‌­وسیله دستگاه در اراضی بیابانی شمال دشت یزد-اردکان با میزان ارتفاع بادبردگی خاک از زیرشاخص‌­های نصب ­شده نشان داد، این دستگاه توانایی خوبی (0.57=R2) در تشخیص سریع مناطق حساس به بادبردگی داشته، بدون اندازه­‌گیری خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک امکان شناسایی اولیه اراضی حساس به فرسایش بادی وجود دارد. این دستگاه به‌­طور واقعی فرایندهای طبیعی فرسایش بادی که به­‌وسیله جهش ذرات ایجاد می‌­شود را شبیه‌­سازی نمی­‌کند، اما با استفاده از آن می‌­توان به شاخص جدیدی برای ارزیابی فرسایش­‌پذیری خاک و به‌دنبال آن شناسایی محل انتشار گرد و غبار دست یافت.

کلیدواژه ها:

بیابان‌زایی ، تولید جریان باد ، شبیه‌سازی ، گرد و غبار ، مناطق خشک