قابلیت‌های روش شفاهی در انتقال و حفاظت معنا در میراث فرهنگی

بیان مسئله: میراث فرهنگی، ورای صورت بیرونی، حامل معنایی است که وجه درونی و ماهوی آن را شکل می‌دهد. از آنجا که در حفاظت آثار توجه به هر دو وجهِ معنایی و صوریِ آن‌ها ضرورت دارد، لازم است «حفاظت و انتقال معنا» در میراث فرهنگی با رویکردی مناسب مورد توجه قرار گیرد. طیف وسیعی از اشکال میراث فرهنگی ازجمله خلق هنری، کتابت، آداب و طریقت در حِرَف سنتی و بیان شفاهی علاوه بر اینکه تجلیات مختلف میراث را شکل می‌دهند، روش و محملی برای انتقال معنا نیز محسوب می‌شوند. در این میان، روش‌های غیرکالبدی، به‌واسطۀ نامحسوس بودن، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و ابعاد مختلف آن‌ها به‌خوبی شناخته نشده است. درنتیجه، خطر فراموشی و نابودی این روش‌ها و بالطبع معانی منتقل‌شده از طریق آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. یکی از این روش‌ها روش انتقال شفاهی است.هدف پژوهش: مقالۀ حاضر در پی بازشناخت روش شفاهی در حفاظت آثار و زمینه‌سازی احیای آن در حفاظت میراث معنوی ایران است، با این فرض که انتقال شفاهی معانی در میراث معنوی برخلاف تصور موجود در بسیاری موارد به دلایلی فراتر از عدم امکان ثبت مکتوب صورت می‌گرفته است. بنابراین می‌توان گفت این مقاله به دنبال پاسخ این سؤال است که چه قابلیت‌هایی سبب شده روش شفاهی به‌عنوان یکی از روش‌های انتقال و حفاظت معانی در جوامع سنتی به کار گرفته شود. روش پژوهش: در این مقاله با مراجعه به متون مکتوب به بررسی برخی علل سلبی و ایجابی کاربرد روش شفاهی و سپس به تحلیل منطقی آن‌ها پرداخته می‌شود. علت انتخاب این روش تناسب آن با ماهیت معنا است.نتیجه‌گیری: مقاله چنین نتیجه می‌گیرد که در روش شفاهی علاوه بر حفظ معنا از گزند نااهلان ــ به استناد تعابیر و مفاهیمی که در متن مقاله به آن‌ها اشاره شده ــ معنا به‌صورت زنده و پویا تداوم می‌یابد؛ و نتیجۀ دیگر حاصل از مقاله نیز این است که به دلیل اهمیت و به‌کارگیری قابلیت‌های درونی انسان در پذیرش و انتقال معنا برای احیای آن در حفاظت به معنای امروزی، تربیت انسان واجد اهلیت، به‌عنوان محمل معنا، ضروری است.

کلیدواژه ها:

حفاظت ، انتقال معنا ، روش‌های شفاهی ، اثر سنتی ، میراث فرهنگی