شکوه شعبانی - دانشجوی دکترا، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران
کاوه مهرانی - دانشیار گروه حسابداری دانشگاه تهران

هدف: هدف از این مقاله نوع شناسی چارچوب های سیرتکامل حسابداری از قرن 15 تا 19 در اندیشه مفسران تئوری مارکس است.در واقع این مقاله به نوع شناسی دیدگاه محققان در مورد نقش حسابداری در دوران گذار (بر اساس دیدگاه مارکس) می پردازد. روش: روش مورد استفاده در این مقاله ترکیبی از نوع شناسی، تحلیل محتوا و مطالعه تطبیقی به منظور بررسی دیدگاه های مختلف محققان می باشد. یافته­ها: یافته های تحقیق نشان می دهد نظرات محققان در مورد نقش حسابداری در دوران گذار متفاوت است.به طور کلی دو دیدگاه مختلف در این زمینه وجود دارد که از سه منظر قابل بررسی است و در نتیجه در 6 نوع مختلف قابل تقسیم بندی می باشند. نتیجه گیری: نتیجه این پژوهش که با بررسی دیدگاه های محققان مختلف حاصل شده است ، نشان می دهد نقش حسابداری در دوران گذار یک نقش دوطرفه یا دیالکتیک بوده است. دانش افزایی: دانش افزایی مربوط به این مقاله نیز در راستای رفع نیاز به تغییرحوزه مطالعات حسابداری از دیدگاه اثباتی به سمت دیدگاهی که ویژگی های حسابداری را به عنوان یک پدیده اجتماعی و سیاسی بررسی کند، می باشد.در این مقاله نقش حسابداری در یک فرایند سیاسی و اجتماعی که شکل دهنده بافت سازمانی و اجتماعی آن است بررسی شده است.

پارادایم انتقادی, تاریخ حسابداری, حسابداری دوطرفه, گذاراز فئودالیسم به سرمایه داری, مارکسیسم, نوع شناسی