بررسی مبنای جبران خسارت کاهش ارزش پول در دیون پولی

دین یا تعهد پولی یکی از اقسام تعهدات مالی است و به تعبیری »تعهدی است که موضوع آن، پول رایج کشور باشد.« تعهدات اشخاص در مقابل بانکها و موسسات اعتباری و مالی، بدهی های مالیاتی، عوارض، ثمن در عقد بیع،اجاره بها و... در قالب تعهد یا دیون پولی مطرح می شود. ارزش پول، همواره در حال کاهش است و این، پدیدار شدن مشکلات حقوقی و اقتصادی پیچیدهای در مواردی نظیر معاملات مدت دار، دیون معوقه، مهریه، قرض و ضمان شده است. افزون بر این، در میان فقیهان معروف، پذیرفته همگان است که چیزهای دارای مثل، ضمان آنها در جبران خسارت ها و بدی ها به »مثل« است و نه به بها و قیمت. مدرک این حکم همان سیره و ارتکاز عقلایی است که مورد امضای شارع نیز واقع شده، ولی در روایات و متون شرعی، بدان تصریح نشده است. گرچه برخی فقیهان خواسته اند به روایت علی الید ما اخذت حتی تودی« بدین گونه استدلال کنند که: تمام آن خصوصیات بر ذمه است، پس بایستی مثل آن بر حسب قیمت هنگام پرداخت (یوم الادا) باز پرداخت شود. نگارنده در این مقاله در صدد است تا ضمن تبیین مفهوم دیون پولی و مثلی یا قیمی بودن پول از منظر فقها، به بررسی امکان جبران خسارت ناشی از کاهش ارزش پول و مبنای آن در فقه و حقوق ایران بپردازد.

کلیدواژه ها:

پول ، دیون پولی ، تاخیرتادیه ، کاهش ارزش پول.