صفورا حیدری - دانشجوی کارشناسی ارشد آبشناسی، دانشگاه صنعتی شاهرود
هادی جعفری - دانشیار و عضو هییت علمی گروه زمین شناسی، دانشگاه صنعتی شاهرود

سازندهای زمین شناسی، واکنش های آب و سنگ و فعالیت های انسان زاد نظیر کشاورزی و صنعتی از عوامل اصلی تغییرات در ترکیب آبزیرزمینی و کیفیت آبخوان ها می باشند. فعالیت های کشاورزی (کشت برنج و مرکبات) به صورت گسترده در محدوده آبخوان آبرفتی قائم شهر-جویبار در استان مازندران صورت می گیرد که می تواند کیفیت آبخوان را تحت تأثیر قرار دهد. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی تکاملژئوشیمیایی منابع آب زیرزمینی در آبخوان آبرفتی قائم شهر- جویبار انجام شده است. بدین منظور از 40 حلقه چاه بهره برداری با پراکندگیمناسب در خرداد ماه 1398 نمونه برداری صورت گرفت. پارامترهای هدایت الکتریکی (EC) و pH در صحرا و یون های اصلی و فرعی درآزمایشگاه آب و محیط زیست دانشگاه صنعتی شاهرود اندازه گیری گردید. براساس تغییرات مکانی هدایت الکتریکی، نمونه های آب زیرزمینی بهدو گروه قابل تفکیک می باشد. گروه یک در برگیرنده نمونه های با هدایت الکتریکی کمتر از 2000 میکروموس بر سانتیمتر می باشد، رفتارشیمیایی آنها عمدتاً متأثر از فرایندهای هیدروژئوشیمیایی غالب در آبخوان می باشد. گروه دو دربردارنده نمونه های با هدایت الکتریکی بیشتر از2000 میکروموس بر سانتیمتر در بخش شمالی آبخوان بوده که به دلیل برداشت های بی رویه آب زیرزمینی جهت مصارف کشاورزی، تحت تأثیرهجوم آب شور دریای خزر قرار گرفته است. تیپ غالب آب زیرزمینی در آبخوان قائمشهر- جویبار بی کربناته کلسیک می باشد. کیفیت آبزیرزمینی در قسمت جنوبی در مجاورت سازندهای کربناته تغذیه کننده دشت خوب و مناسب بوده و در مسیر جریان به طرف خروجی دشت بهخاطر نفوذ آب شور دریا و رسوبات رس و مارنی از کیفیت آن کاسته شده است. نمودارهای ژئوشیمیایی ضمن تأیید رخداد واکنش های آب سنگ در آبخوان، نشان دهنده تأثیر انحلال کلسیت، ژیپس و هالیت، نفوذ آب شور و تبادل یونی معکوس در کیفیت و تکامل شیمیایی آبخوانقائم شهر- جویبار می باشد.

تکامل شیمیایی، واکنش آب و سنگ، کشاورزی، قائم شهر- جویبار، مازندران