حمیدرضا وردی - عضو هییت علمی رسمی دانشگاه فرهنگیان
سیده طلعت هاشمی - عضو هییت علمی مدعو دانشگاه فرهنگیان

تعلیم و تربیت از جمله مسائلی است که مورد علاقه و توجه اکثر عرفا و ادبا و فلاسفه مسلمان قرار گرفته است. زیرا تعلیم و تربیت را رکن اصلی ترقی و والایی انسان و جامعه و دستیابی به کمال و رسیدن به مقام انسان کاملمی دانسته اند. در حوزه ادب و عرفان و فلسفه اسلامی، بیان دیدگاه های این فرهیختگان بیشتر تحت تأثیر آموزه های قرآن، احادیث و اهل بیت (ع) و در قالب مضامینی بکر و تازه همراه با نظریه پردازی و استدلال بوده است. مسئله اصلی ما در این مقاله واکاوی دیدگاه مولانا جلالالدین محمد بلخی در باب تعلیم و تربیت و مبتنی بر قرآن کریم، احادیث نبوی و نهج البلاغه می باشد. با این سوالات، که آیا درحوزه تعلیم و تربیت بین او و سایر دانشوران اختلاف نظر بوده است یا نه؟ آیا کثرت اندیشه های کلامی منجر به کثرت دیدگاه های ادبای مسلمان در باب تعلیم و تربیت شده است؟ اندیشه های مولانا تا چه اندازه، تازگی و کارایی خود را تا زمان ما حفظ نموده اند؟ نتیجه نهایی این واکاوی این است که مسئله تعلیم و تربیت به دلیل اهمیت آن از دیدگاه قرآن و عترت، بسیار مورد توجه مولانا و سایر دانشمندان و ادیبان مسلمان بوده و آن را از ضروریات جامه اسلامی برای برتری و ترقی فرد و جامعه می دانسته اند. در بسیاری موارد نه تنها این دیدگاه ها و نظریات کارایی خود را حفظ نموده اند بلکه نظریات بسیاری از علمای تعلیم و تربیت پس از وی تحت تأثیر و نشأت گرفته از نظریات مولانا و سایر ادیبان و عرفای مسلمان بوده است.

تعلیم، تربیت، اصول تربیت در مثنوی، روش های تربیت در مثنوی، تربیت نفس در مثنوی