عباس نوری - استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم.

هیپنوتیزم از موضوعات نوپدید نیست؛ ولی دربارۀ به مسائل آن بحث مفصلی شکل نگرفته و لازم است در نوشته‌های علمی در خصوص موضوع‌شناسی و احکام فقهی آن بحث‌های علمی مناسبی صورت گیرد. تحقیق حاضر به بررسی تطبیقی احکام هیپنوتیزم در فقه امامیه و ارائۀ راهکارهای صحیح شرعی در کاربرد هیپنوتیزم در درمان با متد فقهی از ادلۀ اربعه می‌پردازد که در آن به جهات متعددی مانند تطبیق سحر، ضرری بودن، تسلط بر جن و روح و تسلیط آنان بر آدمی، اخبار از غیب و ارتباط با جن و روح، تجسس در امور دیگران پرداخته شده و درنهایت دربارۀ تحلیل کاربردهای هیپنوتیزم در پزشکی و ارائۀ راهکارهای مطابق موازین شرعی گفت‌وگو می‌شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد: ۱. هیپنوتیزم چنانچه خالی از تلقینات غیرواقعی باشد، عنوان سحر بر هیچ‌یک از درجات آن منطبق نیست و از جهت خطراتی که در پی دارد، باید بین آگاهانه و ناآگاهانه بودن هیپنوتیزم و همچنین بین کاربرد درمانی و غیردرمانی آن تفصیل داد؛ در صورت ناآگاهانه بودن، اگر هیپنوتیزم مستلزم ایذای سوژۀ مسلمان باشد یا خطرات جانی داشته باشد، محکوم حرمت است و در صورت آگاهانه بودن نیز اگر مستلزم خطرات جانی باشد و غرض عقلایی مهمی نداشته باشد، محکوم حرمت است. اما از جهت درمان چنانچه تحمل بیماری حرجی یا ضرری باشد و درمان به آن منحصر باشد، روایات و سیره بر جواز آن دلالت دارد. 2. روش‌های هیپنوتیزم متداول در رشته‌های گوناگون پزشکی اگر از سوی متخصصان و به دور از تلقینات غیرواقعی انجام شود، بی‌اشکال است.

هیپنوتیزم, سحر, تلقین, تسخیر