بررسی نشانه تأکید در گویش های فارسی خراسان

دراین مقاله به بررسی نشانة تأکید در برخی گویش­های فارسی خراسان پرداخته­ می­شود. گویش­های بررسی ­شده از هر سه استان یعنی شمالی، رضوی و جنوبی انتخاب شده­ اند و داده­های موردبررسی عمدتاً از طریق گویشوران و در برخی موارد از پایان­ نامه­ های نگارش­ شده در خصوص این گویش­ها گردآوری­ شده­ اند. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و برای ارائه تبیین، برخی دیگر از گویش­های ایرانی بررسی شده­اند. نتایج تحقیق نشان می­دهد گویش­های موردبررسی را به لحاظ کاربرد نشانه تأکید می­توان به دو دسته تقسیم کرد؛ دسته­ای که همانند فارسی گفتاری امروز در نقش تأکیدی و غیرتأکیدی از نشانه /ke/ استفاده می­کنند و دسته­ای که دو نشانه مختلف با منشأ تاریخی مختلف یعنی /ke/ku و   /xo/xâ/x/  را به­کار می­برند. بررسی دیگر گویش­های ایرانی نیز مشخص کرد که این گویش­ها مانند دسته دوم از گویش­های خراسان/xo/xu/  را برای تأکید و /ke/ge/gǝ را برای نقش­های غیرتأکیدی به­کار­می­برند. با توجه به پیشینه تاریخی این دو نشانه، به ­نظر­می­رسدکه دسته دوم از گویش­های خراسان و گویش­های ایرانی موردبررسی، xu /xo/xâ/x/   را که بازمانده  /xwad/  فارسی میانه است و به عنوان ضمیر یا قید تأکیدی استفاده می­شده با اندکی دستوری ­شدگی به­عنوان نشانه تأکید، مورداستفاده قرار­داده ­اند حال آن­که در فارسی و گویش­های دسته اول خراسان این  است که با گسترش نقش به عنوان نشانه تأکید نیز به ­کار­گرفته ­شده است.

کلیدواژه ها:

گویش های فارسی خراسان ، نشانه تأکید ، نشانه متممی ، ضمیرموصولی ، گویش های ایرانی