بررسی زمینه‌های کاربست فرهنگ عامه در شعر شاعران قهستان

فرهنگ عامه بخش مهمی از منظومه فکری شاعران است و شناختن مؤلفه‌های آن در سرعت­بخشیدن به فرآیند تشریح ذهنیات شاعران اثر برجسته­ای دارد. محمدحسین کبریایی، ابن‌حسام خوسفی و نزاری قهستانی از شاعران برجسته منطقه قهستان (جنوب استان خراسان) هستند که با تکیه بر عناصر فرهنگ عامه، موضوعات مختلف معرفت­شناختی، غنایی و اخلاقی را در اشعار خود بازتاب داده‌اند. در این مقاله، با تکیه بر روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی، زمینه­های کاربست فرهنگ عامه در چهار بخش کلی «باورها»، «آداب و رسوم (با تکیه بر مشاغل)»، «کنایه و تمثیل» و «واژگان محلی» در شعر کبریایی بررسی شده است. همچنین، در اشعار نزاری و ابن­حسام ذیل چندین مؤلفه از این موضوع سخن به‌میان آمده است. به‌نظر می­رسد شاعران قهستان، با به­کارگیری این عناصر، در فرآیند طرح و شرح مقولات تعلیمی و عرفانی، و محسوس جلوه­دادن اغراض خود موفق عمل کرده­اند. ازآنجاکه بخش اعظم مخاطبان این شاعران مردم عامی بوده­اند، به­‌کاربردن عناصر فرهنگ عامه در منظورشناسی سخنشان و برقراری ارتباط استوار گروه هدف با اشعارشان مؤثر بوده است. کبریایی با استفاده از این شگرد سطح کیفی سخن خود را آگاهانه تنزل داده است تا ارتباطی سه‌وجهی میان او، متن تولیدی و گروه هدف به‌وجود آید. نزاری و ابن­حسام نیز غالباً مسائل غنایی را منعکس کرده­اند.  

کلیدواژه ها:

South Khorasan Poetry ، Quhestan Poets ، Kebriayi ، Ibn-e-Hesam ، Nizari ، Popular Culture ، شعر خراسان جنوبی ، شاعران قهستان ، کبریایی ، ابن‌حسام ، نزاری ، فرهنگ عامه