هم‌شکلی مسیرنماها در برخی از زبان‌های ایرانی: رویکردی ریزنحو بنیان

  • سال انتشار: 1396
  • محل انتشار: پژوهش های زبان شناسی، دوره: 9، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_JRLU-9-1_004
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 400
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

محمد دبیرمقدم

استاد گروه زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی، ایران

زهره سادات ناصری

دانشجوی دکتری زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی ، ایران

چکیده

مقالة حاضر به بررسی هم­شکلی مسیرنماها در سه زبان فارسی، کردی کرمانشاهی و لری (گویش مینجایی) می­پردازد. این بررسی براساس رویکرد نوین ریزنحو صورت پذیرفته است. از این رو در بخش مقدمه به تفصیل به معرفی این رویکرد و نیز آثار پیشین پرداخته­ شده­است. در بخش دوم، علاوه بر تحلیل مسیرنمایی،  پدیدة هم­شکلی در سه زبان مذکور مورد بررسی قرار گرفته است. داده­های مربوط به این زبان­ها از گویشوران بومی جمع­آوری شده است. ضرورت پرداختن به این موارد هم­شکلی نشان می­دهد ریزنحو تا چه اندازه پاسخگوی موارد هم­شکلی در زبان­های ایرانی است و اینکه زبان­های ایرانی از چه الگوی هم­شکلی تبعیت می­کنند. الگوی هم­شکلی در زبان فارسی به این صورت است که مکان­نما، مسیرنمای مبدأ و مقصد با تکواژ جداگانه­ای صورت­بندی و مسیرنمای مبدأ و گذر با تکواژی واحد ظاهر می­شوند. در اکثر موارد هم­شکلی مسیرنمای مبدأ و گذر از نوع ظاهری است، چون فعل در واژگانی کردن گرة گذر دخیل است. الگوی هم­شکلی در کردی کرمانشاهی تابع نوع و جایگاه فعل در گروه فعلی است. در مورد افعال واژه­بست پذیر، اگر فعل­آغازی باشد، الگوی هم­شکلی به صورت «مکان­نما = مسیرنمای مقصد ≠ مسیرنمای مبدأ» و اگر فعل­پایانی باشد، «مکان­نما = مسیرنمای مقصد = مسیرنمای مبدأ» است. در مورد افعالی که واژه بست نمی­پذیرند دو الگوی «مکان­نما = مسیرنمای مقصد = مسیرنمای مبدأ» و «مکان­نما = مسیرنمای مبدأ ≠ مسیرنمای مقصد»  برقرار است. الگوی هم­شکلی در لری اگر فعل­آغازی باشد، به صورت «مکان­نما = مسیرنمای مقصد ≠ مسیرنمای مبدأ» و اگر فعل­پایانی باشد، به صورت «مکان­نما = مسیرنمای مبدأ ≠ مسیرنمای مقصد» می­باشد. این الگو جزء الگوهایی است که برای آن تا به حال مصداقی یافت نشده است

کلیدواژه ها

هم‌شکلی مسیرنماها, ریزنحو, زبان فارسی, کردی کرمانشاهی, لری

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.