نقش پادگفتمان‌ها در تحلیل گفتمانی سوره کهف (واکاوی داستان‌هاییاران غار و خضر و موسی)

  • سال انتشار: 1396
  • محل انتشار: پژوهش های زبانشناختی قرآن، دوره: 6، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_NRGS-6-1_001
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 241
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

فریده داودی مقدم

دانشیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه شاهد، دانشکده علوم انسانی،تهران، ایران

حمیدرضا شعیری

استاد گروه زبان فرانسه دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

ثریا قطبی

استادیارگروه علوم قرآن و حدیث دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

یک گفتمان با نظام‌هایی از نشانه‌هاومفاهیم، عناصری پنهان را در درون خود می‌پروراند که در یک بافت کلی، با نشانه‌های نظام‌مند، مفاهیم جدید را تولید می‌کند. این عناصر همواره درجهت القای پیام‌های متن و باورپذیرکردن گفتمان برای مخاطبان و حتی در مواردی، برانگیختگی نیرومند عواطف آنان متناسب با باورهای ایدئولوژیک و سنت‌های اجتماعی، گام برمی‌دارند. ازجمله این عناصر مهم، پادگفتمان‌هایا هاله‌های گفتمانی است که با حضور در دل یک گفتمان، آن را حمایت می‌کنند تا به این ترتیب، گفتمان در امر مجاب‌سازی و توجیه‌پذیربودن موجه جلوه کند.با تأمل در متون ادبی و دینی و ازجمله قرآن که دربردارندۀ شگردهای مهم زبان‌شناسی و بلاغی و نشانه‌ای است، می‌توان دریافت در این متن، پادگفتمان‌هاهمچونچترهای حمایتی ازطرف گفته‌پرداز مقتدر این اثر به مخاطبان یاری می‌رسانند تا بسیاری از آموزه‌های اساسی و مفاهیم ارزشی منظومه‌گفتمانی را در فضاهایی درونی‌شده، بهتر و بیشتر دریابند. برای نشان‌دادن چنین ویژگی‌ در قرآن، در این پژوهش، پادگفتمان‌هادرسورهکهفتحلیل و تبیین می‌شوند. روش تحقیق، تحلیل محتوا، براساس ویژگی‌های اصلی پادگفتمان‌هاست. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این سوره مشتمل بر برخی از ویژگی‌های معنایی پادگفتمان ازقبیل عینیت‌سازی ازطریق گسترش گفتمان و داستان‌پردازی، ارجاع محوری، برجسته‌سازی با کهن‌الگو، خرق عادت و تمثیل و به‌کارگیری مناسب و شایسته پادهایی ازقبیل پادهای ناظرساز، مؤلفه‌ای و... است.

کلیدواژه ها

قرآن کریم, کهف, تحلیل گفتمان, فرآیند ‌سازی, پادگفتمان

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.