رویکردی ریشهشناختی به مادۀ قرآنی عزم
محل انتشار: پژوهش های زبانشناختی قرآن، دوره: 6، شماره: 2
سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 295
فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_NRGS-6-2_001
تاریخ نمایه سازی: 12 بهمن 1399
چکیده مقاله:
مادۀ عزم حامل مفهوم تعیینکننده در حیطههای مختلف فرهنگ اسلامی از عقاید، اخلاق، احکام و اندیشۀ سیاسی است که در 9 آیه از قرآن کریم دیده میشود و به نظر میرسد، مطالعۀ ریشهشناختی و تحلیل واژگانی دربارۀ آن در برداشتهای قرآنی سبب افزایش دقت میشود. در کتب تفسیر و لغت تشتت آشکاری در توضیح این ماده دیده میشود که تا حدی برخاسته از دورشدن از زبان عصر نزول و تا حدی مربوط به تعدد خودِ ریشهها در سابقۀ تاریخی است. پرسش اصلی در پژوهش حاضر این است که مادۀ عزم در کاربردهای مختلف زبان عربی چه ریشههای تاریخی دارد. هریک از این ریشهها چه معنای اصلی و چه گسترشهای معنایی را دارند و تا چه حد در کاربردهای قرآنی این معانی پیجویی میشود. روش به کار گرفته شده در این پژوهش، ریشهشناسی به سبک معمول در زبانشناسی تاریخی است و دادههای کتب لغت و تفسیر در هماهنگی با الگوهای ریشهشناسی، تفسیر و جایابی شدهاند. در مواقع لزوم آنجا که ارتباط معنایی وضوح کافی ندارد، برای آشکارتر شدن آن ـ فراتر از روابط تبارشناختی بین واژگان ـ از گونهشناسی ساخت معنا نیز استفاده شده و نمونهای از آنگونه ساخت در واژهای یا زبانی دیگر ارائه شده است. در این مقاله نخست همه احتمالها در ریشهشناسی و سپس امکان امتداد آن ریشههای تاریخی تا زبان عربی قرآن کریم بررسی میشود. مطالعۀ حاضر نشان میدهد که کاربردهای قرآن واژۀ عزم همگی ذیل معنای استواربودن/ کردن و معانی نزدیک بدان که ریشه در مادۀ «زم» در آفروآسیایی و سامی دارد، صورتبندی میشود و ریشههای دیگر عملاً در قرآن استفاده نشدهاند. معنای قصدکردن و تصمیمگرفتن که در طیفی از تفاسیر و ترجمهها مدّ نظر قرار گرفته است، با شواهد ریشهشناختی تأیید نمیشود و به نظر نمیرسد در زبان عربی قرآن، مادۀ عزم این طیف از معنا را حمل کرده باشد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
احمد پاکتچی
دانشیار، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :