مخالف خوانی و ترک ادب شرعی، خصیصۀ بارز سبکی تقی دانش

تقی دانش از فضلا و ارباب قلم و از شعرای گمنامِ صاحب سبکِ سنت­گرای اواخر قاجاریه و اوایل پهلوی است که تحت تأثیر اشعار و افکار شعرای سبک­ های: خراسانی، آذربایجانی، عراقی، مکتب واسوخت و بخصوص سبک هندی قرار گرفته است. در اشعار و غزلیات تقی دانش، با تأسی از شعرای نامدار سبک هندی، دو نوع اندیشه و نگرش متضاد از هم (موافق­ خوانی و مخالف­ خوانی(آشنایی­ زادیی و هنجارشکنی) به چشم می­خورد، یعنی: زمانی نگرشش به عناصر و پدیده­ های شعری و شخصیت­ های مشهور داستانی و تاریخی و قرآنی و اسطوره­ای، همان نگرش کلیشه­ ای و تک بُعدی و تکرار شونده در سنت دیرینۀ ادبی( سبک­ های شعری خراسانی، آذربایجانی، عراقی) است، زمانی نیز با تأسی از شعرای سبک هندی نسبت به همان عناصر و پدیده­های شعری و  شخصیت­ های مشهور نگاه متفاوتی ابراز داشته به هنجارشکنی و مخالف­ خوانی پرداخته است. منظور از مخالف­ خوانی(آشنایی­ زادیی) در شعر تقی دانش، که از خصایص بارز سبکی وی بشمار می­ آید، آن است که با تأسی از شعرای سبک هندی، به جهت دستیابی به «معنی بیگانه» و فرار از سنت دیرینۀ ادبی، در خصوص معانی و مضامین کلیشه­ ای و تک بُعدی و تکرار شونده در عرف و هنجار ادبی و شخصیت­ ها و عناصر مشهور داستانی و قرآنی و اسطوره­ای از زوایه­ای غیر عرفی نگریسته و به خلاف آمد عادت در خصوص آنها به قضاوت می­ نشیند و در خصوص عناصر و شخصیت­ های مذهبی و قرآنی، با تأسی از شعرای سبک هندی، ترک ادب شرعی می­ کند. نگارنده در این پژوهش موارد مخالف­ خوانی( آشنایی­زادیی) و ترک ادب شرعی را از اشعار تقی دانش استخراج کرده و به ترتیب حروف الفبایی مورد بحث و بررسی قرار داده است. هدف از این تحقیق تعیین موارد مخالف خوانی( هنجار شکنی) و ترک ادب شرعی در محدودۀ شعر تقی دانش است. نتیجۀ تحقیق اینکه مخالف خوانی و ترک ادب شرعی در شعر دانش با تأسی از شعرای سبک هندی در حد قابل توجهی بکار رفته است.

کلیدواژه ها:

تقی دانش ، سبک هندی ، سبک شناسی ، مخالف‌خوانی(هنجارشکنی) ، سنت ادبی ، ترک ادب شرعی و زاویۀ دید