ایران و اخوان‌المسلمین (تأثیر بحران 2017 میلادی قطر)

بحران ناشی از محاصرۀ قطر در سال 2017 میلادی، تغییراتی در الگوی تعامل قطر با کشورهای مخالف محاصره، از جمله ایران، به بار آورد. دو دلیل عمده محاصره قطر، استمرار رابطۀ عادی آن با ایران از یک سو و پشتیبانیِ دوحه از جریان منطقه­ای اخوان­المسلمین از سوی دیگر بود. هدف از این مقاله تبیین تأثیر متغیر بحران قطر بر روابط اخوان­المسلمین و ایران است. چهار کشور تحریم­کنندۀ قطر در ضمن شرط­های 13گانۀ خود برای عادی­سازیِ رابطه با دوحه، توقف پشتیبانیِ قطر از اخوان و اخراج رهبرانِ آن از دوحه را خواستار شدند. در برابر، قطر نه تنها پشتیبانی از اخوان را متوقف نکرد، بلکه با تحکیم روابط خود با ترکیه و گسترش فعالیتِ تبلیغاتیِ اخوان­گرایِ خود، مقاومت در برابر فشارهای ائتلافِ محاصره­کننده را گسترش داد. پرسش دو وجهیِ مقاله آن است که بحران قطر چه تأثیری بر جایگاه منطقه­ایِ جریان اخوان­المسلمین در موازنۀ قوای منطقه و نیز در رابطۀ آن با ایران دارد. پاسخ فرضی مقاله که نوآوریِ آن به شمار می­آید آن است که بازبینیِ استقلال­جویانه و گذار از همراهی با سیاست منطقه­ایِ محور موسوم به اعتدال عربی، باعث بروز مجدد پتانسیل منطقه­ای اخوان شده است؛ امری که بار دیگر امکان بروز محور سوم منطقه (محور اخوانی) را در کنار دو محور پیشین (مقاومت و ضدمقاومت) نمایان کرده و ضمن متوازن­تر کردنِ صف­بندی­های منطقه­ای، پتانسیلِ همکاریِ جریان اخوانی با ایران را آزاد می­کند. محدودۀ زمانی مقاله، دورۀ پس از بحران قطر با اشاراتی به تحولات پس از 2011م. را شامل می­شود.  

کلیدواژه ها:

بحران قطر ، محاصرۀ قطر ، سیاست خارجی عربستان ، اخوان‌المسلمین ، جریان منطقه‌ای اخوان ، ائتلاف‌سازی.