مطالعه تطبیقی نظریه حکومت در اندیشه عیسی قاسم و عبدالوهاب حسین؛ براساس روش قصدگرای هرمنوتیک اسکینر

بیانات سیاسی عیسی احمد قاسم و عبدالوهاب حسین - دو متفکر و فعال سیاسی که در بحرین به ترتیب به «شیخ عیسی قاسم» و «استاد عبدالوهاب حسین» شهرت دارند- تأثیر بارزی در جریان‌های مردمی معاصر در بحرین داشته است. این دو شخصیت هر دو به ترتیب طلایه‌دار دو گفتمان اصلاح‌طلبانه و انقلابی هستند. نگرش آنان به جنبش‌های مردمی بحرین، موجب اتخاذ رهیافت‌های متفاوتی در دستیابی به اهداف و در نهایت، ایجاد دودستگی در بدنۀ مردمی جنبش 14 فوریه سال 2011 م در این کشور شد. علت این اختلاف نیز به سبب تفاوت در نگرش آنان به حکومت مطلوب است که از اندیشه آنان سرچشمه می‌گیرد. این پژوهش به روش مقایسه تطبیقی و گردآوری داده‌ها به شیوۀ کتابخانه‌ای، درصدد مطالعه تطبیقی نظریه حکومت از منظر مهم‌ترین مفاهیم مشترک نگرش سیاسی آنان به روش هرمنوتیک قصدگرای اسکینر است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که تحولات اخیر بحرین و شدت سرکوب مردم و جنبش‌های مردمی توسط نظام این کشور، تأثیر قابل‌توجهی در تغییر لحن کلام و نگرش سیاسی آیت‌الله قاسم داشته و سبب پرداختن ایشان به ارائۀ مفهوم معتدلی از اندیشه سیاسی خود شده که در نهایت حکومت پادشاهی مشروطه را مطلوب­ترین حکومت برای بحرین بدانند. این در حالی است که سرکوب‌های نظام بحرین نه‌تنها موجب معتدل شدن کنش عبدالوهاب حسین نشد، بلکه سبب گردید تا وی همانند سابق با لحنی تهاجمی، به ارائۀ الگویی انقلابی از نگرش سیاسی خود پرداخته و با هدف تشکیل حکومت اسلامی مردم­سالار، درصدد سرنگونی نظام حاکم برآید. در واقع، استاد عبدالوهاب حسین با نظر شیخ عیسی قاسم در تشکیل پادشاهی مشروطه در بحرین مخالف بوده و حکومت مطلوب را حکومت اسلامی مردم­سالار می‌داند. این دو ادبیات مختلف در جنبش 14 فوریه، در پایان موجب دودستگی میان مردم و تقسیم شدن آنان به خواهان اصلاح و خواهان انقلاب شد. امری که پس از چندی باعث به طول انجامیدن جنبش 14 فوریه و سرکوب آن توسط نظام بحرین شد.  

کلیدواژه ها:

Isa Qasim ، Abdul Wahhab Hussein ، Bahrain ، Al Khalifa ، Skinner ، Political Thought. ، عیسی قاسم ، عبدالوهاب حسین ، بحرین ، آل خلیفه ، اسکینر ، اندیشه سیاسی.