احمد کریمی - استادیار دانشگاه قرآن و حدیث
مهرناز باشی زاده مقدم - دانشآموخته دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه قرآن و حدیث

در مجموعۀ آیات آفاقیِ قرآن‌کریم از حیوانات بسیاری نام‌ برده شده است. در این میان پرندگان چه با نام‌های خاص و چه به صورت عام، پرتکرارترین واژه‌ها را در میان سایر حیوانات به خود اختصاص داده‌‌اند. بعضی رفتارهای عام پرندگان، هم‌چون پرواز، زندگی اجتماعی و رابطه با انسان‌ها شواهدی در علم رفتارشناسی زیستی دارد. امّا برخی پرندگان، که در آیات قرآنی از آنها سخن رفته است، قابلیت‌های خاصی دارند که در مطالعات زیست‌شناسی مورد مشابهی از چنان رفتارهایی در گونه آنها تا کنون ذکر نشده است. این گونه پرندگان مطابق تفاسیر قرآنی، موجوداتی منحصربه فرد بودند که شعوری ورای شعور معمول پرندگانی هم‌سنخ خود داشتند و رفتارهای ویژه‌ای را به نمایش گذاشتند. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی به بررسی اشتراکات و افتراقات رفتاری پرندگان از منظر قرآن و زیست‌شناسی می‌پردازد و در مجموع نگاه قرآن به حیوانات و از جمله پرندگان را بیان می‌دارد. از نگاه قرآن حیوانات و از جمله پرندگان مرتبه‌ای از توحید و به تبع آن ایمان را دارا هستند و تسبیح‌گوی خالق خویش هستند، هرچند تا کنون ادله فیزیکالیستی و زیست‌شناختی بر این امر ارائه نشده است و همه انسان‌ها قادر به درک آن نیستند.

قرآن, پرندگان, رفتارشناسی جانوری, زیست‌شناسی