مهلا میرزایی باغینی - موسسه آموزش عالی فردوس مشهد
مهدی کشاورز افشار - گروه پژوهش هنر دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس

فرش دستباف و ذهنی‌باف عشایری کرمان یکی از مقوله­هایی است که امروزه کمتر به آن پرداخته شده است. فرش‌های منطقۀه راویز رفسنجان نمونه­ای از صدها فرش عشایری است که اصیل است و به لحاظ تنوع طرح حائز اهمیت­ است. مهم‌ترین طرح­های آن جنگلی، مکه­ای، گلدانی، بته­ای، خشتی، و ترنجی هستند. طرح جنگلی، که از زیباترین طرح­های قالی این منطقه است، خودانواع گوناگونی دارد که از این میان طرح جنگلی سروی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این تحقیق سعی شده است، ضمن شناخت مهم‌ترین نقشمایه­های متن و حاشیه، نام محلی آن‌ها نیز ذکر شود، و این‌که، با بررسی ساختار کلی طرح، چه تغییراتی در طول زمان در آن ایجاد شده است؟ و این تغییرات در کدام قسمت فرش قابل مشاهده است؟ بنابراین برای یافتن نتیجه­ای دقیق، از 40 نمونه از قالی­هایی که با این نوع طرح بافته شده بودند به روش میدانی عکاسی و با روش توصیفی-تحلیلی در مورد آن‌ها مطالعه شد. بر اساس نمونه­ها می­توان دریافت که ساختار این طرح در ابتدا درختی ½ بوده و در طول زمان به ترنجی ½ و در مواردی به ¼  تبدیل شده است. بیشترین تغییر در ترنج فرش قابل مشاهده است. ترنج فرش ابتدا به صورت سرو بوده که به مرور زمان به ترنج لوزی‌شکل درآمده است. از نقوش اصلی این قالی­ها نقش سینی است که به صورت مثلثی‌شکل در پایین فرش بافته شده است. این طرح متشکل از نقوش گیاهی، حیوانی و پرندگان است.

carpet, cypress motif, tree motif, Raviz Rafsanjan, قالی, طرح جنگلی سروی, راویز رفسنجان