محمد روح بخش میرابی - کارشناسی ارشد رشته معماری، دانشگاه غیرانتفاعی خیام مشهد، مشهد، ایران

از گذشته های دور، همه مکاتب فکری و انسان ها و جوامع ویژگی هایی را برای بهترین مکان زندگی خویش مدنظر داشته و متفکران و صاحب نظران هر جامعه ای، این ویژگی ها را معرفی می کرده اند. امروزه با توسعه فیزیکی شهرها و امکانات وسیع حمل و نقل و سفر و گردشگری، به نظر می رسد که معیارها و ویژگی های خاص برای هر محیط و هر شهر و اجزای شهر، بهویژه برای قلمرو عمومی آن باید تبیین و تعریف شود. قلمرو به بخشی از فضاهای شهری اطلاق می گردد که افراد یا گروهی از افراد بصورت منظم و پایدار از آن بهره جسته و در برابر افراد مزاحم و بیگانگان، به سبب احساس تعلق و مالکیتی که نسبت به فضا دارند، دفاع نمایند. در صورتی که قلمروهای عمومی در فضاهای شهری بصورت مشخص و مناسبی تفکیک نشوند، آشفتگی در محیط رخ خواهد داد، که در نهایت افراد ناگزیر به مقابله با عوامل محیطی شده تا به مرز دلخواه تعامل از دید خود دست یابند. تقویت قلمرو در پارک ها باعث ایجاد محیطی می گردد تا کاربران نسبت به آن احساس تعلق و مالکیت کرده، و نظارت ایشان بر فضاهای پارک به افزایش امنیت و میزان کاربری و در نهایت افزایش تعاملات اجتماعی در محیط شهری که هدف مطلوب طراحی بر پایه رفتارگرایی است، منتهی خواهد شد. نتایج به دست آمده حاکی از این مطلب می باشد که ایجاد حس قلمرو در شهروندان در فضاهای عمومی به ویژه پارک ها، ضرورتی است که به افزایش کارایی و بهبود امنیت محیط می انجامد و برای رسیدن به این مطلوب روش ها و راه حل های گوناگونی اعمال می گردد.

حس قلمرو، پارک ساعی، تعاملات اجتماعی، تعلق خاطر