سید ابراهیم معصومی - دانشجوی دکتری انقلاب اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی؛ پژوهشگر مرکز مطالعات راهبردی مجمع جهانی اهل بیت(ع)، قم، ایران
حسین ارجینی - استادیار، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران.
علی هاشمزاده کوشک قاضی - دانشجوی کارشناسی ارشد، اندیشه سیاسی اسلام، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران

هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه و کارویژه‌های ولایت فقیه در جامعه اسلامی و به تبع آن نظریه اصل نظارت بر مجلس توسط ناظرین شرع از دیدگاه شیخ فضل‌الله نوری بود. روش پژوهش اسنادی و توصیفی- تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان داد، حضور شیخ فضل‌الله نوری در انقلاب مشروطه به عنوان رهبریِ انقلاب، روشن‌ترین دلیل بر عدم اعتقاد ایشان به حکومت سلطان می‌باشد. ایشان فقهاء را نایب امام می‌داند و براساس این اعتقاد خود، به مقابله با سلطان و ایادی آن می‌پردازد. ایشان تمامی مسئولین (قضایی، اجرایی و مقننه) در حکومت مبتنی بر قانون را بازوی ولی فقیه دانسته و تمامی قوا را مأمور فرمان ولایت فقیه می‌داند. شیخ فضل‌الله نوری درباره شأن و جایگاه ولی فقیه در عصر غیبت نظر متفاوتی نسبت به بقیه علما داشت و قائل بر این بود که فقیه برای اجرای حدود الهی در جامعه و اقامه امر به معروف و نهی از منکر باید بسط ید داشته باشد تا بتواند دستورات اسلام را پیاده کند.

شیخ فضل‌الله, انقلاب مشروطه, ولایت فقیه, قانون اساسی, ولی فقیه