انواع افقهای پرفسیل در سازند آیتامیر و پراکندگی آنها در چارچوب چینه‌نگاری سکانسی در تاقدیس امیرآباد ـ شمال ‌شرق مشهد

دریای کم عمق کرتاسه سازند آیتامیر (آلبین ـ سنومانین) از حوضه رسوبی کپه‌داغ در شمال‌ شرق ایران غنی از افقهای پرفسیل است که عمدتاً از دوکفه‌ایها (غالباً اویستر) همراه با مقادیر کمی گاستروپود، براکیوپود و آمونیت تشکیل شده است. مطالعات رسوب‌شناسی و چینه‌نگاری توالیهای مورد بررسی حاکی از تشکیل رخساره‌های رسوبی در یک الگوی منظم کم ‌عمق ‌شونده ـ عمیق‌ شونده رده سوم می‌باشد که سیستم تراکت پس-رونده سریع و سیستم تراکت تراز پایین در آن حضور ندارند. بر پایه مشاهدات تافونومیکی و رسوب‌شناسی، شش نوع افق پرفسیل در طیفی از محیطهای رسوبی مختلف شناسایی شده است که عمدتاً متعلق به محیطهای کم ‌عمق هستند. این افقهای پرفسیل در موقعیتهای مشخصی میان سکانسهای رسوبی، به عنوان لاگهای قاعده‌ای در قاعده سیستم تراکت پیش‌رونده، در پهنه حداکثر غرقابی و نزدیک به بالای سیستم تراکت تراز بالا یافت می‌شوند. وجود سطوح فرکند، جورشدگی ضعیف، آرایش محدب‌ بالارونده، آرایش پراکنده، پوسته‌های شکسته و ساییده شده با الگوی مفصل‌نشده حاکی از تشکیل افقهای پرفسیل در قاعده سیستم تراکت پیش‌رونده در محیط حاشیه ساحلی می‌باشد که انتقال و جابه‌جایی محلی، فرآیندهای غالب در تشکیل آنها هستند. افقهای پرفسیل نزدیک به رأس سیستم تراکت تراز بالا خصوصیات مشابهی را نشان می‌دهند، با این تفاوت که سطح فروکند را نشان نمی‌دهند و به صورت سنگ‌فرشی یا لنزی هستند. ساختارهای رسوبی همراه با افقهای پرفسیل سیستم تراکت تراز بالا، محیط پرانرژی بالای موجسار هوای آرام را نشان می‌دهند. در مقابل افق‌های پرفسیل پهنه حداکثر غرقابی، برجازا هستند و در زمان نرخ رسوب‌گذاری کم، زیر موجسار هوای طوفانی نهشته شده‌اند. بنابراین افق‌های پر فسیل وسیله‌ای مفید برای تعیین کردن سکانسهای رسوبی هستند.

کلیدواژه ها:

افق‌های پرفسیل ، چینه‌نگاری سکانسی ، سازند آیتامیر ، آلبین-سنومانین