زمین‌شیمی شیل‌های سازند شمشک محدوده معدنی داش آغل، بوکان، شمال باختر ایران: برخاستگاه، هوازدگی منشأ، شرایط اکسیداسیون قدیمه و جایگاه تکتونیکی
- سال انتشار: 1395
- محل انتشار: دوفصلنامه رخساره های رسوبی، دوره: 9، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JSF-9-2_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 204
نویسندگان
دانشگاه ارومیه
چکیده
سازند شمشک به سن ژوراسیک پیشین در محدوده معدنی داش‌آغل (خاور بوکان، استان آذربایجان‌غربی، شمال باختر ایران) شامل ترکیب سنگ‌شناسی شیل، ماسه‌سنگ، آهک، و آندزیت می‌باشد. بر اساس مشاهدات صحرایی، شیل‌های این سازند سنگ پوشش لایه‌ها و عدسی‌هایی از لاتریت‌های غنی از آهن هستند. بررسی‌های کانی‌شناسی نشان می‌دهند که کوارتز، کائولینیت، ایلیت، مونت‌موریلونیت، کلسیت، آلبیت، پلاژیوکلاز، هماتیت، و گوتیت، کانی‌های سنگ‌ساز شیل‌ها می‌باشند. مقادیر نسبت K2O/Al2O3 (08/0-12/0) و شاخص تغییرات ترکیبی (ICV) (58/0-22/1) به ترتیب دلالت بر فراوانی کانی ایلیت و نقش ارزنده کانی‌های رسی در کنترل ترکیب شیمیایی شیل‌های مورد مطالعه دارد. ضرایب همبستگی مثبت و قوی بین K با Cr، U، Th، Ba، Hf، Nb، Rb، V، Sc، Co، و Ni آشکار می‌کنند که کانی ایلیت نقش مؤثری در توزیع این عناصر جزئی در شیل‌های مورد مطالعه ایفا نموده است. الگوی توزیع REEs به هنجار شده به کندریت دلالت بر تفریق و غنی‌شدگی قوی LREEs نسبت به HREEs و رخداد بی‌هنجاری‌های منفی Eu و Ce در شیل‌های داش‌آغل دارد. ترسیم نمودارهای دو متغیره‌ای نظیر Al2O3- TiO2، Ni- TiO2، و Zr- TiO2 آشکار می‌کنند که این شیل‌ها دارای برخاستگاه سنگ‌های آذرین فلسیک هستند. پارامترهای زمین‌شیمیایی نظیر Al2O3/TiO2 (57/23-62/44)، La/Sc (70/6- 10/15)، Th/Sc (15/0-43/2)، Cr/Th (19/4-20/27)، Th/Cr (04/0-24/0)، و Eu/Eu* (53/0-90/0) از این ایده حمایت می‌کنند. مقادیر شاخص شیمیایی هوازدگی (CIẂ ) (18/96-07/97%) دلالت بر هوازدگی شدید مواد منشاء شیل‌ها دارند. مقادیر شاخص‌های زمین‌شیمیایی نظیر U (1/0-6/2)، U اتوژنیک (00/0- 28/0)، Mn* (41/0-11/1)، Ni/Co (04/3-92/4)، Cu/Zn (12/0-47/0)، U/Th (33/0-43/0)، و Ce/Ce* (44/0- 86/0) پیشنهاد می‌کنند که این شیل‌ها تحت شرایط محیطی اکسیدان نهشته شده‌اند. بر اساس یافته‌‌های زمین‌شیمیایی، جایگاه تکتونیکی احتمالی برای این شیل‌ها محیط حاشیه قاره‌ای غیر فعال است.کلیدواژه ها
شیل, برخاستگاه, هوازدگی منشأ, شرایط اکسیداسیون قدیمه, جایگاه تکتونیکی, سازند شمشک, بوکاناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.