آذر زرین - استادیار اقلیم شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، گروه جغرافیا، مشهد، ایران
عباسعلی داداشی رودباری - پژوهشگر پسادکتری اقلیم شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، گروه جغرافیا، مشهد، ایران

طی سال های اخیر برنامه ریزی شهری با تأ کید روزافزون بر واکنش شهرها به تغییرات آب و هوایی موردتوجه ویژه قرارگرفته است چرا که هنوز یک استراتژی مشخص از تعامل بین آب وهوا و اولویت های توسعهدر کلان شهرهای ایران اتخاذ نشده است. این پژوهش برنامه اقدام تغییر اقلیم (CAP) را با در نظر گرفتنشرایط فعلی و آینده کلان شهر مشهد مورد مطالعه قرار داد. برای وضعیت اقلیمی شهر مشهد در شرایط فعلی(1191-2019) و آینده (2050 - 2021) از دو گروه اصلی داده های ماهواره ای با توان تفکیک بالا و مدل هایCMIP6 مبتنی بر سناریو های اقتصادی-اجتماعی (SSP) استفاده شد. نتایج نشان داد مدل 0 UKESM1دارای بالاترین عملکرد برای شبی هسازی شرایط آتی کلان شهر مشهد تحت شرایط تغییر اقلیم است. ذراتمعلق (PM2.5) شهر مشهد در مناطق شرقی شهر نسبت مناطق غربی بیش تر است و در مقابل روند ذراتمعلق در دهه های گذشته در مناطق شرقی شهر از شدت بی شتر برخوردار است. عمده جزایر گرمایی شهری(UHI) مشهد در مناطق پیرامونی شهر قرار گرفتند. نتایج شبیه سازی شاخص های اقلیمی مؤثر در زیستپذیری شهری مشهد نیز نشان داد؛ درجه روزهای گرمایش به همراه موج های گرم و روزهای تابستانی درمشهد طی سال های آتی از شدت بی شتری برخوردار خواهند بود. همچنین روزهای یخبندان، درجه روزهایسرمایش و موج های سرد نیز روندی کاهشی را نشان دادند. شاخص خشکسالی SPEI نیز نشان داد مشهددر آینده خش کتر خواهد شد که تهدید جدی برای این کلان شهر مهم ایران به جهت تنش آبی است. درراستای نتایج به دست آمده دستاوردهای اصلی این پژوهش برای برنامه اقدام تغییر اقلیم (CAP) کلان شهرمشهد عبارت است از: استفاده از اولویت های توسعه محلی به عنوان نقطه ورود برای سیاست های کاهش وسازگاری تغییرات اقلیمی؛ نقش کنشگران غیردولتی در ارتقا نتایج مربوط به تغییرات اقلیمی و تمایل برایفعالیت های مبتنی بر پروژه های سازمانمند.

برنامه اقدام تغییر اقلیم (CAP)، فرین های اقلیمی، مدل های CMIP6 ، کلان شهر مشهد