داود آسیابان - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد پردیس، پردیس، ایران
فریبرز دولت آباری - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب
فریبرز دولت آبادی - دانشجوی مقطع دکتری تخصصی رشته مهندسی معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
محمد امیدوار - کارشناس ارشد مهندسی معماری

مسجدها اعم از سنتی و مدرن در حکم شناسنامه هویت بخش به یک جامعه شهری قرار دارند و حیات شهر و مسجد به هم پیوند خورده است. در بسیاری از موارد شهرها با مسجدها معنی و مفهوم پیدا می کند. یک مسجد می تواند مکانی پرقدرت در ایجاد ارتباطات فرهنگی و تعاملات اجتماعی بین مردم باشد؛ به طوریکه با ایجاد فضایی سرزنده و با نشاط از فشارهای روانی و روزمره زندگی مدرن امروزی بکاهد. پرسش اصلی که در اینجا مطرح می شود این است که چگونه می توان با استفاده از علم روانشناسی محیط فضایی خلاق و سرزنده تحت عنوان مسجد که هم پاسخ گوی نیازهای روزمره مردم و هم مکانی برای خالی شدن تنش های زندگی باشد به وجود آورد.هدف این پژوهش شناسایی مؤلفه هایی است که باعث سرزندگی مساجد، در قالب یک مدل مفهومی است. روش این پژوهش هم بستگی است و سرزندگی در مساجد امام و شیخ لطف الله به عنوان متغیر وابسته و عوامل مؤثر بر آن، نظیر امنیت، تنوع کاربری ، کالبدی و... به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده و پس از مطالعات اسنادی و مرور تجارب مرتبط صورت گرفته، مفاهیم مربوطه در قالب ابعاد و متغیرهای سرزندگی استخراج شده اند.نتایج پژوهش نشان می دهد فراهم نمودن شرایط محیطی باکیفیت که پاسخ گوی نیازهای افراد مورداستفاده آن ها (به لحاظ سن و جنس) باشد نقش به سزایی برای رفتن و ماندن در این مراکز ایجاد می کند که منجر به پویایی و سرزندگی محیط می شود.

روانشناسی محیط، سرزندگی، نشاط، مسجد، فضا