شناسایی و مقایسه مسایل اجتماعی ایران از منظر فیلم‌های مستند (در دو دهه قبل و بعد از انقلاب اسلامی 1380-1340)

در این پژوهش تلاش شده است، مسائل اجتماعی نهفته در فیلم­های مستند دو دهه­ی قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران (1357)، مورد شناسایی قرار گیرد. هدف، پاسخ به این پرسش است که با توجه به نسبی بودن مسائل اجتماعی نسبت به زمان و تـغییرات در نوع نگاه و ارزش­های مطلوب، در اثر دگرگونی­های بزرگ اجتماعی، چه تغییری در دید نسبت به مسائل اجتماعی رخ داده است؟ روش­شناسی پژوهش مبتنی بر پارادایم روش تحقیق کیفی بوده و از تکنیک­های تحلیل محتوا، با رویکردی نشانه­شناسانه بهره گرفته شده است. در این پژوهش بیست و هفت فیلم، مورد بررسی قرار گرفت که سیزده فیلم مربوط به قبل و چهارده فیلم دیگر مربوط به بعد از انقلاب اسلامی ایران می­باشد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در فیلم­های مستند دوره بیست ساله قبل از انقلاب اسلامی ایران، به مسائلی از قبیل نابرابری، معضلات شهری (فقر، بیکاری، بی­سوادی، انبوهی جمعیت، ترافیک، آلودگی محیط زیست، حاشیه­نشینی، کمبود مسکن و بهداشت) و سنت­گرایی، پرداخته شده است. در دوره بیست ساله بعد از انقلاب اسلامی، مسائلی همچون معضلات شهری (فقر، بیکاری، بی­سوادی، انبوهی جمعیت، ترافیک، آلودگی محیط زیست، حاشیه­نشینی، کمبود مسکن و بهداشت)، نابرابری آثار اجتماعی انقلاب(تشتت آراء و ایدئولوژی­گرایی)، آثار جنگ، رابطه­ی انسان و طبیعت (سختی های مبارزه با طبیعت)، سنت گرایی و نیز بیماری مشاهده می شود. علی رغم مشاهده مشابهت مسائل مطروحه به لحاظ گونه­شناسی، در دو دوره مورد بررسی، که اغلب مربوط به معضلات جوامع در حال توسعه می باشد، تفاوت های عمده ای از نظر نوع نگاه، ریشه­یابی، طرز تلقی، برخوردها و شیوه ارائه راهکار، در فیلم های مستند مورد بررسی، به چشم می­خورد.

کلیدواژه ها:

مسأله اجتماعی ، فیلم مستند ، دگرگونی اجتماعی