محمد جواد سلمانی زارچی - دانشگاه فردوسی مشهد
حسن عبدالهی - دانشگاه فردوسی مشهد
حسین ناظری - دانشگاه فردوسی مشهد

شعر قدیم عربی، به‌ویژه شعر جاهلی، ازمهم‌ترین مصادر استشهاد در زبان عربی به شمار می‌آید که نحویون در توجیه و تدوین بسیاری از قواعد صرف و نحوی از آن استفاده می‌کردند. با توجه به این که پایه و اساس قواعد صرف و نحو مبتنی بر سخن قدیم عرب اعم از شعر و نثر و نیز آیات قرآن کریم است، نحویان از میان منابع استشهاد در نحو (قرآن کریم، کلام عرب، حدیث، شعر و نثر فنی)، در برابرآن‌ها، متفاوت عمل کردند.بدین معنا که برخی بیشتر شعر جاهلی را برای توجیه قواعد نحو برگزیدند و برخی دیگر، منابع دیگر ازجمله قرآن کریم را برای این کار مناسب می‌دیدند. ما در این مقاله در پی آنیم تا جایگاه شعر جاهلی را در بین مصادر استشهاد نحویان تبیین نماییم و برای نقد و بررسی این موضوع مباحث خود را در سه بخش تنظیم نموده‌ایم: 1- بررسی مهم‌ترین منابع استشهاد نحویان.2- تبیین معیارهای اعتبار شواهد نحوی با توجه به دیدگاه‌های نحویان.3- میزان اعتبار شعر جاهلی به‌عنوان یکی از منابع استشهاد با توجه به معیارها و ملاک‌های استشهاد نحویان.

استشهاد, قرآن کریم, شعر جاهلی, صرف و نحو, نحویان