محمد صالح شریف عسگری - دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه خوارزمی به تهران
مرتضی زارع برمی - دانشجوی دکترای تخصصی زبان و ادبیات عرب دانشگاه خوارزمی به تهران

تلاطم‌ها و التهاب‌های سیاسی تاریخ معاصر عراق، سبب ظهور ادبیاتی اعتراضی با رنگ سیاسی در این کشور گردید و در برابر هر آنچه مانع دستیابی انسان به آزادی، آگاهی و برابری می شد ایستاد و نسبت به آن اعتراض کرد. عراق در دورۀ پس از استعمار با اعلام موجودیت حزب بعث، کودتا های پیاپی و قدرت یابی صدام‌حسین روبه‌رو گردیده؛ لذا، شعر اعتراض در جهت نابودی یا کاهش ستم در جامعۀ عراق گام برداشت و در ضربآهنگی سریع (انقلابی)، خواهان سرنگونی رژیم جبار بعثی در راستای تغییر جامعه شد. حسن السنید (جواد جمیل) از جمله شاعران معترض عراقی است که با خلق مجموعه‌های شعری، پنجره ای از عراق و سرکوب شده بر روی تاریخ گشود و وظیفه ثبت جریان مبارزه و تهیج نیروهای بالنده اجتماعی را به عهده گرفت و به نفی تقسیم‌بندی‌های سیاه و سفید در کشورش پرداخت. پژوهش حاضر، بر آن است با تحلیل عناصر اعتراض دراشعار حسن السنید، علاوه بر آشنایی با ادبیات معاصر عراق به مطالعۀ این گونۀ ادبی در آثار ملی بپردازد و با تفکر انقلابی و اعتراضی شاعر نیز آشنا شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد: خشونت نظام سیاسی در برخورد با مخالفان و حذف آن ها، زندانیان سیاسی، فضای پلیسی و امنیتی، بازداشت‌ها و اعدام‌های خودسرانه و سانسور از مهم‌ترین عواملی است که شاعر را به قیام و مبارزه علیه رژیم صدام حسین وا داشته است.

شعر اعتراض، استبداد بعث، عراق، انقلاب اسلامی ایران