کتاب "دا"، خاطره یا رمان؟

نهضت خاطره‌نویسی جنگ، در ایران یکی از گسترده‌ترین رویدادهای فرهنگی پس از انقلاب اسلامی به شمار می‌آید. کتاب "دا" یکی از نمونه‌های عالی در این زمینه می‌باشد. این کتاب، شامل مجموعه خاطرات سیده زهرا حسینی (راوی خاطرات) از نخستین روزهای مقاومت مردمی در برابر اشغال خرمشهر توسط ارتش متجاوز بعث و عراق که به اهتمام سیده اعظم حسینی تدوین و نوشته شده است. فراوانی ابزارها و عناصر رمان کلاسیک مانند حجم کتاب، شخصیت‌پردازی، توصیف، فلاش بک، گفتگو، روایت، و ... این کتاب را از دیگر کتاب‌های خاطره متمایز کرده، تا جایی که برخی آن رمان، قلمداد ‌کرده‌اند. در این نوشتار، ضمن بحثی اجمالی دربارۀ وجوه مشترک و افتراق داستان و خاطره به بررسی عناصر داستان "دا" می‌پردازیم. نگارنده، پس از تطبیق این دو نوع ادبی با کتاب "دا" سرانجام به این نتیجه رسیده است که این کتاب اگرچه به دلیل آشنایی تدوین گر آن به مهارت های نویسندگی و به کارگیری عناصر داستانی در مقیاسی وسیع، در سطح بالایی از روایت قراردارد؛ اما در مجموع، وجود برخی شاخصه‌های اساسی خاطره‌نویسی موجب شده که "دا" در ردیف کتاب های خاطرات قرار بگیرد.

کلیدواژه ها:

کتاب دا ، خاطره ، عناصر داستان ، نقد تطبیقی