اثرات قدرت نرم تمدن اسلامی در جهت دهی تولید علم در دوران مدرنیته و پسا مدرنیته

تمدن اسلامی، میراث دار استفاده حداکثر از عقلانیت، تقسیم کار و تخصصی شدن امور تجربی است. از این منظر، اعتقاد بر این است که کسانی بدون تخصص و مهارت های کارشناسی، وارد مدیریت های صنعتی، کشاورزی، دامپروری و دولتی شوند، حتی اگر اخلاقا افراد خوبی هم باشند، جامعه اسلامی را با چالش ها و مشکلات فراوانی روبرو می کنند. اسلام، عقل ابزاری را در ادامه عقل توحیدی و عقل اخلاقی یعنی در چارچوب توحید، عدالت و اخلاق، به رسمیت شناخته و تعارضی بین علم، تکنولوژی و مدرنیته به مفهوم ارزشی آن قائل نیست.اگر توحید، معاد و عدالت، فراموش نشود و شهوت پرستی حاکم نباشد و آخرت گرایی، از یاد نرود. لذائذ متعادل دنیوی، کسب ثروت و قدرت و رفاه و دانش، همه در خدمت به بشریت متعهد و (نه در راه ترویج سكس و خشونت و سلاح های شیمیائی و اتمی و میکروبی و مواد مخدر و نظام طبقاتی سرمایه داری قرار داده شود، در فضای مجازی و عصر انفجار اطلاعات و امواج اول و دوم و سوم می توان پر زدن پرنده ای را در پکن «عبادت» آن مجود در واشنگتن محسوب کرد. با توجه به موضوع تحقیق سؤال آغازین عبارت است از آثار تمدن اسلامی در جهت دهی تولید علم در دوران مدرنیته و پسا مدرنیته کدم اند و اگر افراد جامعه نمی دانستند علم، مدرنیته و پسا مدرن به کجا می رود؟ بشریت به چه سرنوشتی دچار می شد؟ روش تحقیق سند کاوی و مطالعات کتابخانه ای و تحلیل محتوا است. محقق در پایان با تكيه شواهد و اسناد تاریخی از اسلام و تمدن اسلامی به این نتیجه رسیده گرچه اندیشه اسلامی با مبانی مدرنیته و پست مدرنیته، مشکل معرفتی دارد و عقلانیت افسار گسیخته این تفکر اقدام به حاشیه راندن وحی را نموده است؛ لكن می توانیم از برخی دستاوردهای مدرنیته، بدون اعتقاد به مبانی آن بهره مند شد. این بهره مندی نه تنها از باب ضرورت اجتناب ناپذیر که هر انسانی در دنیای مدرن، ناچار است از آثار مدرنیته بهره ببرد، بلکه این بهره وری از باب عقلانیت اسلامی دستاورد تمدن اسلامی در سالهای متمادی بوده است. البته باید توجه داشت که مدرنیته، تمامیت خواه است و نمی خواهد انسان ها، تنها از برخی دستاوردهایش بهره برد. او به دنبال این است که جهانی سازی کند و بینش و منش و کنش مدرن را در تمام جهان بگستراند. تمدن اسلامی در اعصار گذشته توانسته با استفاده از عقلانیت اسلامی، به نقد مبانی مدرنیته، از جمله: راسیونالیسم، ناتورالیسم، سوبژکتیویسم، سکولاریسم و اومانیسم بپردازند و رویکرد گزینشی به دستاوردهای مدرنیته، از جمله: علم و تکنولوژی و صنعت مدرن داشته باشند و سپس به تولید فلسفه و علم و تکنولوژی و صنعت و فرهنگ اسلامی اقدام کرده است.

کلیدواژه ها:

تمدن اسلامی ، علم ، مدرنیته ، پسا مدرن و همبستگی