نمولفه های پایداری با تکیه بر مبارزۀ با نفس در کتاب های درسی

با توجه به آیات، احادیث و سخنان بزرگان دین اولین و برترین جهاد و از شدیدترین واجبات الهی و ثوات ترین آنها نزد خداوند متعال، جهاد با نفس است و شیوه عملی زندگی انبیا، امامان و بزرگان دین نیز گویای این امر است و با توجه به شرایط جهان امروز و تغییر ساختاری جنگ‌ها که دولت‌های متجاوز و به جای حملۀ مسلحانه به آب و خاک دیگر کشورها سعی می‌کنند تا در افکار، اعتقادات و احساسات مردمی این کشور نفوذ کنند؛ باید به دانش‌آموزان آموخت که لازمه پیروزی در هر نبردی، شناخت نفس خود و ایستادگی در مقابله هواهای نفسانی است.در پژوهش حاضر، پژوهشگر سعی دارد تا مؤلفه‌های پایداری را با تکیه بر مبارزۀ با نفس در کتاب‌های درسی ادبیات فارسی متوسطه و پیش‌دانشگاهی، با روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار دهد. قابل ذکر است که مبارزه با نفس در این پژوهش، یعنی انسان از حق، خواسته‌ها و لذت‌های که برایش مهیا است، در جهت رضای خداوند و بندگان او چشم‌پوشی کند. سوال‌های پژوهشی عبارتند از: چه در صدی از محتوای کتاب‌های ادبیات فارسی آموزش متوسطه و پیش‌دانشگاهی به ادبیات پایداری اختصاص داده شده است؟ آیا در محتوای ادبیات پایداری کتاب های ادبیات فارسی آموزش متوسطه و پیش دانشگاهی به مبارزه با نفس اشاره شده است؟ آیا در محتوای مورد بررسی، ضمن بیان هدف (مقاومت و ایستادگی در برابر ظلم و ظالم و متجاوز)، راهکار عملی برای نیل به آن ارائه شده است؟ با توجه به تحلیل کتاب های درسی ادبیات فارسی دورۀ متوسطه و پیش‌دانشگاهی، مشخص شد که تقریباً بین ۱۸% تا ۲۰% محتوای این کتاب‌ها، به ادبیات پایداری اختصاص داده شده است و در این موارد اشارۀ اندکی به جهاد اکبر یا مبارزه با نفس شده است و در بین دروس مورد بررسی، درس نیایش (امام سجاد) بهترین نمونۀ عملی است که ضمن بیان هدف، راهکارهای عملی را برای تحقق آن بیان کرده است.

کلیدواژه ها:

ادبیات پایداری ، کتاب‌های درسی ، نفس ، هواهای نفسانی