معصومه نعمتی قزوینی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه و تربیت مدرس
کبری روشنفکر - استادیار دانشگاه تربیت مدرس
شهریار نیازی - استادیار دانشگاه تهران
خلیل پروینی - دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

هجوم گسترده و همه‌جانبه استعمار غرب به جهان اسلام در قرون نوزدهم و بیستم که هم دارای جنبه‌های فکری و فرهنگی بوده و هم دارای جنبه‌های سیاسی نظامی و اقتصادی، به شکل‌گیری و پیدایش واکنش‌های مختلف از جانب طبقات گوناگون جامعه ی اسلامی، اعم از سیاست‌مداران، روشن‌فکران و اهل ادب منجر گردیده و در درازمدت زمینه را برای شکل‌گیری جریان‌های فکری و سیاسی و اجتماعی مهم و اثربخشی فراهم نموده است. در میان کشورهای عربی، عراق از جمله سرزمین‌هایی است که از دیرباز به دلایل گوناگون همچون برخورداری از موقعیت ویژه ی استراتژیکی و ذخایر عظیم زیرزمینی، همواره مورد توجه مطامع بیگانگان به ویژه دولت استعماری بریتانیا قرار داشته و از این حیث، دچار ضررهای سنگین و جبران‌ناپذیری شده است. ورود بریتانیا به عراق از سال ۱۹۱۷، زمینه ی مبارزه و صف بندی مردم مسلمان در مقابل سیاست‌های ظالمانه ی استعمارگران را فراهم نمود که در این میان نقش شاعران آزاداندیش متعهد عراقی، چشمگیر و قابل ملاحظه می‌نماید. با بررسی و مقایسه اشعار ضداستعماری شاعران کلاسیک و نوگرا دیگران، علاوه بر تبیین جایگاه ویژگی استعمارستیزی در حوزه شعر معاصر و عراق، وجود معایی نسبتاً یکسان و در عین حال، تفاوت معنادار در سبک بخوبی قابل ملاحظه خواهد بود.

شعر معاصر عربی، شعر کلاسیک، شعر نو، استعمار، عراق