حشمت اله صادقی

از شروع تاریخ نگاشته و مدون تاکنون حدود شش هزار سال میگذرد. در نیمی از این مدت بر طبق شواهدو مدارک، خاور نزدیک مرکز امور و شکل گیری نمدن بشری بوده است. منظور از خاور نزدیک مناطق امروزی سوریه، لبنان، ایران، ترکیه یا به عبارتی تمام مناطق جنوب باختری آسیا است که در جنوب روسیه و دریای سیاه و مغرب هندوستان و افغانستان قرار دارد.در این گستره که تجدید حدود دقیق آن مقدور نیست و در آن مردم و فرهنگهای مختلف وجود داشته، کشاورزی و بازرگانی، ضرب سکه، خط و نوشتار، قانونگذاری و حکمرانی، ریاضیات و پزشکی، هندسه و نجوم، معماری و شهرسازی و حجاری و .. بسیاری از مظاهر تمدن دیگر برای نخستین بار پیدایش شده و رشد کرده است. در این مقاله به طور خیلی خلاصه و مختصر به سبکهای معماری ایرانی قبل از اسلام که شامل سبک پارسی و سبک پارتی و بعد از اسلام که شامل سبک خراسانی، رازی )سلجوق(، آذری، اصفهانی و تهرانی همراه با نمونه ای بناهای ممتاز و شناخته شده آن دوره ها که توسط معماران فرهیخته و زبردست ایرانی ساخته شده و تا کنون این بناها پابرجا مانده گذری تاریخی می اندازیم. معماری و شهرسازی دو رشته منفک از هم هستند اما هر دو رشته با هم در آمیخته و اجزای یک پیکر را تشکیل میدهند و درست است که معماری بر روی تک بناها صحه و تعریف مینماید و شهرسازی بر روی کلیه بناها و محدثات ساخته شده و فضاهای باز و نیم باز و بسته صحبت می کند اما نمیتوان این دو رشته را مجزا از همدیگر تلقی کرد و مانند پیکر انسان که کل اجزاء آن یک عملکرد و کاربرد دارد پس در این مقاله فقط به تعریف معماری و سبکهای معماری که مورد بحث مقاله ما میباشد می پردازیم.