حسین سروی صدرآباد - دانش آموخته کارشناسی ارشد، علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه یزد

با وجود اينكه بيشتر از 45 سال از عمر اجراي پروژه هاي آبخيزداري در کشور ميگذرد و روز به روز بودجه هاي اختصاص يافته به اين طرح ها افزايش مي يابد، همچنان روند فزاينده فرسايش خاك، نابودي منابع طبيعي و خسارات سرسام آور و بسيار دردناك ناشي از آن ادامه دارد که نشان دهنده ضعف در عملكرد و شكست طرح هاي حفاظت از منابع طبيعي است. بنابراين در طرح هاي آبخيزداري که عموماً با عوامل بسيار مختلفي سر و کار داشته و بيشتر جنبه مديريتي طرح ها بايد قوي ديده شود، ارزيابي ميتواند جايگاه مناسبي داشته باشد و ميزان کارايي و دستيابي به هدف اين طرح ها را مشخص نمايد. پژوهش حاضر با استفاده از شاخص هاي خشكسالي آب زيرزميني (GRI) و بارش استاندارد شده (SPI)، همچنين به وسيله اندازه گيري دبي قنوات حوزه آبخيز مذکور به مدت شش ماه و پرسشگري از آبدهي چاه هاي مالداري به بررسي تاثير سازه هاي آبي بر منابع آب زيرزميني در حوزه آبخيز ندوشن يزد پرداخته است. نتيجه نشان داد تنها چاه پيزومتري منطقه ارتباط محسوسي با آبگيري هاي بندهاي حوزه آبخيز نداشته است اما لازم به ذکر است، احتمالا اختلاف فاصله و اختلاف ارتفاع متوسط حوزه و چاه باعث عدم متاثر بودن چاه مذکور از حوزه آبخيز ندوشن باشد که نياز به مطالعه بيشتر و چاه هاي پيزومتري بيشتر در منطقه ندوشن مي باشد. پس براي بررسي ارتباط بندهاي تغذيه و منابع آب زيرزميني اقدام به پرسشگري شد. نتايج نشان داد سطح آب در چاه هاي مالداري با اختلاف شش ماه، تاثير مستقيم از بارش گرفته به طوري که در سال هاي پرباران معمولا چاه ها پر از آب و در سال هاي کم باران سطح آب بسيار پايين و در مواقعي خشک گزارش شد. همچنين بررسي داده هاي قنات اندازه گيري شده همزمان با آبگيري بندها نشان داد در بعضي روزها دبي افزايش داشته که بسيار ناچيز مي باشد، و به صورت قطع نمي توان به آبگيري بندها نسبت داد. در نهايت با بررسي تمامي داده ها نتيجه چنين شد که با داده هاي ناچيز نمي توان نسبت به تاثير يا عدم تاثير اين بندها نظري ارائه داد.

آبخیزداری، منابع زیرزمینی، قنات، خشکسالی، ندوشن