دستیابی خودکار به معارف قرآنی از طریق سامانه پرسش و پاسخ معنایی

قرآن کریم از جنبه های مختلف شامل معنوی و روحی، اجتماعی و عملی و همچنین علمی و نظری نزد مسلمانان از جایگاه والا و ویژه ای برخوردار است. عموم مسلمانان بر این متفق هستند که درک و تفسیر مفاهیم سرشار از اعجاز قرآنی و بکارگیری آنها در جنبه های زندگی فردی و اجتماعی انسان ها، بدون مشاوره گرفتن از متخصصین این حوزه و کتب قرآنی خاص امکان پذیر نیست. به هر حال ارائه سوال های ساده به زبان عربی و اخذ جواب های متناسب از متن قرآن کریم همیشه مورد علاقه افراد مختلف شامل مسلمانان، متخصصین علوم قرآنی، پژوهشگران و حتی غیرمسلمان ها و جستجوگران حقیقت بوده و هست. عمده فعالیت های انجام شده در این زمینه مبتنی بر ساده سازی سوالها و ارائه نتایج جستجو مبتنی بر گزارش کلمات تکراری یا مشابه در متن قرآن کریم می باشند. تحقیقات بسیار اندکی برای چالش های مرتبط با جستجوی معنایی و ارائه نتایج مستخرج از قرآن کریم انجام شده است. این پایان نامه به معرفی سامانه پرسش و پاسخ معنایی در متن قرآن با دیدگاه هستیشناسی قرآن از طریق برقراری ارتباط بین OWL و NLI می پردازد. سامانه پیشنهادی پس از تبدیل پرسشها با ساختار SPARQL به جستجوی معنایی بر مبنای هستیشناسی قرآن کریم و نهایتا ارائه پاسخ با استفاده از پردازش های زبان طبیعی می پردازد. در تجربیات این پایان نامه، دامنه پرسش و پاسخ در هفت حیطه نام سوره ها، آیات، کلمات، ارتباطات موضوعی، موقعیت های جغرافیایی، موجودات زنده و حوادث، محدود گردید و برای ارزیابی کارایی سامانه پیشنهادی و میزان دقت و صحت پاسخ های ارائه شده توسط آن، پاسخ محققان حوزه اسلامی به عنوان مرجع تهیه گردید و معیارهای صحت (Precision) و بازخوانی (Recall) و نهایتا معیار ترکیبی F1-Score که میانگین هارمونیک این دو معیار است، گزارش گردید. صحت 95 درصدی، بازخوانی 73 درصدی در آزمایش های به عمل آمده، مبین کارایی نسبتا مناسب سامانه پیشنهادی در محدوده های تعیین شده می باشند. توسعه سامانه سامانه پرسش و پاسخ نیازمند بهبود روشهای هوشمند و تکمیل هستیشناسی قرآن کریم در حیطه های مختلف است.

کلیدواژه ها:

هستی شناسی ، معارف قرآنی ، پرسش و پاسخ ، جستجوی معنایی ، قرآن کریم ، استخراج دانش.