حمید الوند - کارشناس آبهای زیرزمینی معاونت بهره برداری شرکت آب منطقه ای کرمانشاه

نشست و گسیختگی زمین که ناشی از عدم توازن بین برداشت آب و تحکیم رسوبات آبرفتی است توسط محققین مختلفی و در بسیاری از نقاط جهان گزارش شده است در ایران نیز در سالها اخیر و به ویژه در پی خکسالی های مکرر نشست و گسیختگی زمین در نقاط مختلف کشور گزارش شده است. اخیرا نشست ها و فروچاله های کم عمقی در دشت روانسر سنجابی ایجاد شده است که به وضوح آثار برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی را نشان می دهد.دشت روانسر-سنجابی با مساحت 379 کیلومترمربع بین طولهای جغرافیایی 46درجه و 20 دقیقه تا 46 درجه و 50 دقیقه شرقی و عهرضهای جغرافیایی 34 درجه و 20 دقیقه تا 34 درجه و 53 دقیقه شمالی از مرزهای شرقی به خ طالراس کوه خورین و کوه چا لآباد، از جنوب به محدوده دشت ماهیدشت توسط برجستگیهای نامحسوس، از شمال به ارتفاعات کوه بازن و از غرب به ارتفاعات کوه نواوله، کوه سنگ سیاه محدوده می شود. منابع اب زیرزمینی این دشت اصلی ترین عامل توسعه کشاورزی و بنیان اقتصادی منطقه را تشکیل می دهد. در دهه اخیر به واسطه افزایش سطح زیر کشت و به تبع ان استفاده از کشت محصولات آبی موجب افزایش تقاضا برای مصرف آب زیرزمینی شده است، این افزایش برداشت منجر به نشست در چند نقطه دشت شده است که علاوه بر شکل ظاهری مانند ایجاد چاله، رشد ظاهری لوله پیزومترها و ...می توان از شواهد هیدروژئولوژی مانند افت سطح آبهای زیرزمینی برای اثبات آن استفاده جست. در این نوشتار ضمن معرفی آثار و عواقب مخرب بهره برداری بی رویه از منابع آب، سازوکار نشست و تشکیل فروچاله های دشت روانسر سنجابی بررسی شده اند.

نشست زمین، فروچاله، دشت روانسرسنجابی، بهره برداری بی رویه