سمیه سادات شفیعی - عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
فاطمه موسوی ویایه - دانش آموخته دکتری جامعه شناسی گرایش بررسی مسائل اجتماعی

این تحقیق با به رسمیت شناختن تنوعات تجربه مادری نزد زنان به­عنوان کنشگران کلیدی خانواده به بررسی تجربه زیسته همسران جانبازان از دید علوم اجتماعی می­پردازد. پرسش اصلی این است که اساسا تجربه همسران جانبازان از عهده­داری نقش مادری چیست؛ کنشگران در خلال زندگی روزمره چه تجاربی را پشت­سر گذاشته­اند و احراز همزمان نقش مادری و پرستاری چه پیامدهایی در زندگی خانوادگی به دنبال داشته است؟ تحقیق به روش کیفی و مبتنی بر روایت پژوهی اجرا، و در جریان پژوهش با ۳۰ نفر از همسران جانبازان ساکن شهر تهران مصاحبه شد. میانگین سنی مصاحبه­شوندگان ۵۰ سال، میانگین سالهای زندگی مشترک با جانباز ۲۷ سال و میانگین تعداد فرزندان ۲/۲ نفر بوده است. نتایج شناسه­گذاری مصاحبه ها نشان می­دهد فشار نقشی و تعارض نقش مادری ـ پرستاری در زندگی خانوادگی همسران جانبازان پیامدهای بسیاری داشته است. البته برحسب نوع جانبازی شوهر، منابع مالی خانواده و شرایط فرزندان تجربه زنان متفاوت بود؛ اما پیامدهای جانبازی پدر خانواده بر فرزندان و تلاش زنان برای وساطت میان شوهر و فرزندان یکی از چالشهای اصلی همسران جانبازان است. تعلیق نقش مادری، شکاف نسلی بین پدر و فرزندان، عدم رضایتمندی اقتصادی، داغ ننگ اجتماعی، بخشی از تجربه زیسته همسران جانبازان است که به­طور فزاینده­ای فشار و تنش­های شدیدی را بر آنها تحمیل می­کند. در مجموع تنهایی، نگرانی و فشار نقشی، مادری بسط یافته را به مضمون اصلی تجربه زیسته همسران جانبازان در ایفای نقش مادری تبدیل می­سازد.

همسران جانبازان, فشار نقش مادری, نقش‌های جنسیتی خانوادگی, پیامدهای فرهنگی جنگ تحمیلی