محسن توکلی - گروه قرآن و حدیث، دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان
محمدرضا ستوده نیا - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان
رضا شکرانی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

 امکان درج نشانه­های نگارشی کنونی در قرآن کریم با یک چالش روبروست. از یک طرف، اهداف و فواید نشانه­گذاری ما را به درج این نشانه­ها در قرآن کریم تشویق و ترغیب کرده و از سوی دیگر، مقدّس بودن قرآن کریم یا شبهه­ کافی بودن علائم وقف و ابتدا، ما را از این کار باز می­دارد. تنافی داشتن این نشانه­ها با رسم المصحف، تحمیل یک تفسیر بر قرآن کریم و بدعت بودن این کار، از جمله شبهات مطرح شده در این زمینه است. این مقاله با یک شیوه­ تاریخی‌ـ‌تحلیلی در پی رفع شبهات مطرح و رفع این چالش است. به همین منظور ابتدا کم و کیف نشانه­های نگارشی، اهداف، فواید و ضرورت این نشانه­ها در متن را روشن و عدم همپوشانی علائم وقف و ابتدا و نشانه­های نگارشی را آشکار کرده و سپس با بررسی پیشینه این نشانه­ها در زبان عربی و همچنین پیشینه نگارش قرآن کریم و جداسازی مسأله رسم المصحف از ضبط المصحف، درج این نشانه­ها در قرآن کریم را از نظر مفهومی و مصداقی مسبوق به سابقه و بدون اشکال و به عبارتی ممکن، بلکه مستحسن دانسته است.  

رسم المصحف, علم الضبط, قرآن, نشانه­های نگارشی, وقف و ابتدا