شاهرخ نام جویان - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
اباذر رجبی - معاون پژوهشی موسسه تحقیقات چغندرقند
علی سروش زاده - دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
مجید آقا علیخانی - دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

شواهد زیادی وجود دارد که نقش تریازول‌ها و سیلیس را در تخفیف اثرات تنش‌های غیر زیستی نشان می‌دهند. با این وجود، تاکنون قابلیت نانوسیلیس و تبوکونازول و اثرات متقابل احتمالی آن‌ها در بهبود اثرات تنش خشکی و مکانیسم‌های مرتبط با آن در چغندرقند مورد بررسی قرار نگرفته است. به این منظور، یک آزمایش فاکتوریل خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی مهندس مطهری واقع در کمال شهر کرج طی سال‌های 1395 و 1396 انجـام شـد. سه رژیم آبیاری به میزان 100، 75 و 50 درصد تبخیر و تعرق گیاه (به ترتیب آبیاری معمول، تنش ملایم و تنش شدید) در کرت‌های اصلی قرار گرفتند. کرت‌های فرعی شامل ترکیب فاکتوریل سه سطح پاشش نانو سیلیس (0، 1 و 2 میلی مولار) و دو سطح تبوکونازول (0 و 25 میلی‌گرم در لیتر) بودند. نتایج نشان داد در شرایط تنش شدید خشکی، اثر نانوسیلیس روی صفات مورد بررسی وابسته به دز بود به‌طوری‌که کاربرد نانوسیلیس با غلظت یک میلی مولار موجب بهبود پارامترهای رشد و صفات فیزیولوژیکی شد و عملکرد شکر سفید و حداکثر ماده خشک را به ترتیب به میزان 20 و 17 درصد در مقایسه با تیمار تنش شدید خشکی بدون کاربرد نانوسیلیس، افزایش داد. در شرایط تنش شدید خشکی، بیشترین شاخص سطح برگ، میزان کلروفیل و محتوای نسبی آب برگ در تیمار (آبیاری به میزان 50 درصد تبخیر و تعرق گیاه) با یک میلی مولار نانو سیلیس مشاهده شد. در شرایط تنش شدید خشکی، کاربرد سیلیس به میزان دو میلی مولار اثر نامطلوبی بر عملکرد شکر داشت. کاربرد توأم سیلیس و تبوکونازول از طریق حفظ سبزینگی گیاه و جلوگیری از پیری برگ‌ها موجب بهبود تولید ماده خشک و عملکرد شکر شد که ممکن است بیانگر وجود اثر متقابل بین دو ترکیب مذکور باشد. این نتایج نشان می‌دهد که نانوسیلیس و تبوکونازول می‌توانند به‌عنوان ابزار مناسبی برای تخفیف اثرات تنش خشکی در چغندرقند مورد استفاده قرار گیرند. 

تبوکونازول, تنش خشکی, چغندرقند, نانوسیلیس