متغیرهای واگرا و همگرا در روابط ایران با جهان عرب چشم‌اندازی بر تمدن نوین اسلامی

روابط ایران و کشورهای عربی با پیشینه تاریخی مشترک از دوران باستان تحت تاثیر برخی عوامل واگرا و همگرا، در یک فرایند زمانی دستخوش تغییر و تحولاتی بوده است. این روابط به رغم اشتراکات فرهنگی-تاریخی متعدد، تحت تأثیر متغیرهـای عدیـده‌ای همچون تفاوت نژادی، زبانی و یا مذهبی آنها در طول تاریخ به ویژه دوره معاصر، هیچ‌گاه در حد مطلوبی ارزیابی نشده است. این در حالی است که به دلیل اشتراکات مهم دینی، تاریخی و فرهنگی؛ دشمنان واحد؛ گستردگی مرزهای مشترک و تداخلات قومی و مردمی، امروزه اقتضا دارد به منظور افزایش کاربری‌های لازم در سطوح منطقه‌ای و جهانی رابطه ایران و کشورهای عربی به سمت تنش‌زایی و همگرایی بیشتر سوق داده شود. در این پژوهش، نگارنده با هدف پاسخ به چگونگی شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی تحت تاثیر متغیر رابطه ایران با جهان عرب، با استفاده از روش تحلیل محتوای داده‌ها، تلاش نموده است تا پس از بررسی متغیرهای واگرا در روابط ایران با کشورهای عربی، به ارزیابی راهکارها و عوامل بهبودی این روابط و تعامل و همبستگی ایران با جهان عرب در پرتو پیوستگی‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و تاریخی بپردازد. بر اساس یافته‌های این نوشتار، از یکسو با تقویت عوامل همگرا و تکیه بر اصول مشترک؛ و از سوی دیگر تضعیف عوامل واگرا می‌توان ضمن بهبود روابط دوجانبه، بستر تحقق تمدن نوین اسلامی را در گستره جهانی فراهم نمود.

کلیدواژه ها:

ایران ، تمدن نوین اسلامی ، جهان عرب ، واگرایی ، همگرایی