مقایسه رویکردهای مختلف تفکیک آثار انسانی و اقلیمی بر تغییرات جریان حوضه آبریز دریاچه ارومیه

طرح مسئله: نوسانات اقلیمی و فعالیتهای انسانی عوامل تأثیر گذار بر منابع آب هستند و طی چند دهه گذشته، سهم زیادی در تغییرات جریان رودخانه ها داشته اند. بنابر این بررسی سهم هر یک از این دو عامل در تغییرات جریان رودخانه میتواند به مدیریت منابع آب منطقه ای در سیاستگذاری و توسعه راهبردهای سازگار کمک کند.روش پژوهش:در این پژوهش با بهره گرفتن آزمون پتیت نقطه شکست در سری های زمانی بارش، آبدهی و حجم و سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه تعیین و سهم هر یک از عوامل انسانی و اقلیمی در تغییرات جریان رودخانه از رویکردهای کشسانی اقلیمی، رگرسیون خطی برآورد گردید.یافته ها: نتایج آزمون من کندال و میزان تغییرات و همچنین تاریخ شکست در سری زمانی آبدهی و مشخصات حجم و تراز دریاچه نشان میدهند که در همه زیر حوضه ها روند کاهش معنی داری وجود داشته و همچنین در سری زمانی بارش واحدهای هیدرولوژیک بیانگر عدم وجود روند خاصی در نزولات جوی است. با مقایسه نتایج آزمون دو بخش بارش و آبدهی واحدهای هیدرولوژیک میتوان چنین بیان نمود که در سطح حوضه میزان آورد زیرحوضه حاکی از دخالت عوامل انسانی و غیر طبیعی است (اکثراً بیش از 80 درصد) . لذا بـا عنایـت بـه حساسیت حوضه آبریز ارومیه و شرایط خشکیدگی کنونی آن و نیز تبعات معضلات اقتصادی و اجتماعی نیاز به بازبینی سیاست کلی منابع آبی در سطح کلان حوضه و کشور را به خود می طلبند.نتیجه گیری: با توجه به مقایسه نتایج پژوهش دو بخش نزولات جوی و رواناب واحدهای هیدرولوژیک، میتوان چنین بیان نمود که کاهش شدید میزان آبدهی زیرحوضه ها حاکی از دخالت عوامل انسانی و غیر طبیعی است. لذا با عنایت به حساسیت و موقعیت هیدروپولیتیک حوضه آبریز دریاچه ارومیه و شرایط خشکیدگی کنونی آن، نیاز به بازبینی سیاست کلی منابع آبی در سطح کلان حوضه و کشور را به خود می طلبند.

کلیدواژه ها:

آزمون پتیت ، الاستیسیته اقلیمی ، بارش و آبدهی ، دریاچه ارومیه ، فعالیتهای انسانی