مهسا رحمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

آبی که در مراحل مختلف تولید یک کالای کشاورزی یا صنعتی استفاده می گردد آب مجازی ذخیره شده در کالا نامیده می شود و تجا رت جهانی کالاها یک جریان بین المللی از آب مجازی را بوجود می آورد . مدت زمان کمی است که اصطلاح تجارت آب مجازی بین کشورها به جریان افتاده است . آب مجازی مفهومی است که آب، غذا و تجارت را بهم مربوط می کند . با تجارت اجناس به ویژه غذا جریانی مجازی از آب از کشورهای صادر کننده کالا ( غذا و اجناس ساخته شده ) به کشورهایی که این کالاها را وارد می کنند به وجود می آید . به جای تولید این اجناس، کشورهای وارد کننده می توانند این آب را صرف اهداف دیگر کنند که تولید آنها ضروری است . کشورهای کم آب می توانند محصولاتی را وارد کنند که نیاز به مقدار زیادی آب نسبت به حالتی که در منطقه تولید می شوند دارند. این عمل باعث ذخیره آب واقعی شده و از فشار بر منابع آب کاسته می گردد. به عنوان مثال، برای تولید یک کیلوگرم غلات که در شرایط مطلوب آب و هوایی رشد می کند به یک تا دو متر مکعب آب نیاز داریم که حدود 1000 تا 2000 کیلوگرم است در حالی که در شرایط آب و هوایی خشک ( دمای زیاد و میزان تبخیر و تعرق بالا ) برای تولید همان مقدار از غلات به 3000 تا 5000 کیلوگرم آب نیاز است .واردات آب مجازی بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی یک کشور را تحت تاثیر قرار می دهد و با امنیت غذایی آن ارتباط مستقیم دارد . در این تحقیق ضمن بیان مفاهیم آب مجازی و واردات و صادرات آن به محاسبه مقدار آن پرداخته شده و مقدار آب مجازی برخی از محصولات کشاورزی در ایران و جهان مقایسه گردیده اند و با توجه به آن راهکارهایی جهت بهبود وضعیت موجود بیان شده است

آب مجازی، امنیت غذایی، واردات و صادرات آب مجازی، ایران