ریخت‌شناسی، ژئوشیمی و پیدایش تراورتن های وابسته به گسل در تاقدیس آران، آوج، جنوب استان قزوین

نهشته تراورتنی بی‌آب و پل­اروان در محل تاقدیس آران، شمال شهرستان آوج و در جنوب استان قزوین قرار دارند. یک برش از توده تراورتنی در حال ساخت پل­اروان و دو برش از تراورتن بی‌آب مورد بررسی قرار گرفت. ریخت‌شناسی نهشته‌ها در هر دو منطقه از نوع آبشاری بوده که تحت تاثیر گسل‌های منطقه قرار دارند. بر پایه ویژگی‌های ظاهری چهار لیتوتایپ لامینه‌ای، حباب پوشش‌دار، گیاهی و درختواره‌ای (دندریتی) در منطقه شناسایی شد. فابریک میکریتی با آلوکم‌های پلوئیدی مهم­ترین فابریک بوده و انحلال و سیمانی شدن از مهم­ترین فرایندهای دیاژنزی تراورتن در منطقه می‌باشد. بر پایه یافته‌های آزمایش XRD از ۵ نمونه تراورتنی منطقه، کلسیت در منطقه بی‌آب، و کلسیت و آرگونیت در پل­اروان کانی اصلی تشکیل­دهنده می­باشند. کانی‌های آواری ایلیت، کلریت و هماتیت نیز به مقدار کمی مشاهده می‌شود که خاستگاه آن‌ها از لایه‌های میوسن بالایی و پلـیوسن موجود در زیر توده تراورتن مــی‌باشد. با تـوجه به یافته‌های ICP-OES از ۱۶ نمونه تراورتنی، کلسیم دارای بیش­ترین غلظت و منیزیم، سدیم، آهن و استرانسیم به مقدار کمتر در نمونه‌های تراورتن وجود دارند. مقدار این عناصر در تراورتن پل­اروان بیش­تر از منطقه بی‌آب است و به حضور سیانوباکتری‌ها، فعال بودن چشمه تراورتن‌ساز و رسوب آراگونیت مرتبط است. یافته‌های هیدروژئوشیمی آب چشمه‌ها نشان از عبور آب چشمه از لایه‌های نمکی در منطقه و نهشته شدن کربنات کلسیم از آب شور می‌باشد. گسل‌ها و شکستگی‌ها نقش مهمی در نفوذ آب به اعماق بیش­تر و تعامل آب با لایه‌های زیرزمینی منطقه ایفا می‌کنند. تیپ آب هر دو چشمه از نوع کلرورکلسیک می‌باشد، این موضوع اختلاط آب‌های بی­کربناته و آب­شور و تبادل کاتیونی معکوس بین آب‌های شور و کربنات سنگ‌های اطراف را نشان می‌دهد. هدف این پژوهش مقایسه نهشته تراورتنی بی‌آب و پل­اروان در دو سوی تاقدیس آران و نقش محیط­رسوبی در تعیین ویژگی‌های نهشته تراورتنی می‌باشد.

کلیدواژه ها:

تراورتن ، لیتوتایپ ، هیدروژئوشیمی ، منطقه آوج ، استان قزوین