پیوند تصویری می و چهره در دیوان حافظ

یوری لوتمان، تأثیر شعر را حاصل برخورد نظام­هایی مختلف می­داند که به­طور همزمان در متن عمل می­کنند. البته وی از نظام تصاویر شعر سخن نگفته، ولی این نظام را نیز به دیگر نظام­های مورد نظر لوتمان می­توان افزود. کارکرد این نظام، حاصل پیوند میان تصاویر است. از این منظر، شبکة این تصاویر می­تواند دلالت­هایی معنایی و زیباشناختی نیز داشته باشد. در مقالة حاضر، با بررسی پیوند میان دو تصویر باده و چهره در شعر حافظ، پیچیدگی پیوند میان این دو تصویر در سه سطحِ وابسته­های منفرد، تصاویر ترکیبی و پیوند تصاویر در سطح بیت نشان داده شده است. با تکیه بر این پیوندها، به دلالت­هایی زیباشناختی و معناییِ نو و فراتر از دلالت‌های زبانی در دیوان حافظ می­توان دست یافت. با این نگاه، افزون بر تکنیک­های بلاغی و معنای لغوی ابیات حافظ، تکنیک­ها و معانی ثانوی حاصل از این پیوندهای تصویری را نیز می­توان دریافت. تحلیل این شبکة تصاویر شعری، بر ایدة این­همانی تصاویر در محور جانشینی تکیه داشته است.  

کلیدواژه ها:

نظام تصاویر ، این‌همانی ، محور جانشینی ، شبکة تصاویر ، حافظ