الهام میرمسیب - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، کارشناس ارشد زبانشناسی همگانی
پرویز البرزی ورکی - دانشکده زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران، استادیار

کودک درسال‌های اولیة رشدگفتار،برای ساده کردن تلفظ واژگان بزرگسال, ازفرایندهای واجی بهره می‌گیرد.پژوهش حاضر،فرایندهای واجی رابه هنگام بیان واژه‌های تک‌هجایی ودو‌هجایی کودکان2تا4ساله فارسی‌زبان بررسی می‌کند،نتایج حاصله نشان می‌دهنـدکه بــراساس نظریة واج‌شناسی زایشی،نمی‌توان توجیه دقیق ودرستی برای وقوع این فرایندها درتلفظ کودک ارائه‌ داد.درصورتی که واج‌شناسی تولیدی،تلفیقی از واج‌شناسی وآواشناسی است و درآن بابستارهای تولیدی مواجه‌ایم که درواحد زمان فعال می‌شوندوبه‌همین علت زمان و مکان دقیق تولید هر یک از بستارها در شاخص‌های بستاری قابل مشاهده‌اند. این پژوهش به دو روش تحلیلی و میدانی انجام شده‌است. کلیه فرایندها از جمله حذف هجای بی‌تکیه، حذف همخوان پایانی، مضاعف‌سازی، همگونی، کاهش خوشه، انسدادی‌شدگی، پیشین‌شدگی، غلتان‌شدگی، واج‌افزایی، حذف همخوان آغازین و غیره در بیان واژه‌های تک‌هجایی و دو‌هجایی توسط کودکان به‌کار گرفته می‌شود. بررسی حاضر، میانگین درصد وقوع فرایندها و بیشترین و کمترین آنها را در هر گروه سنی به تفکیک نشان می‌دهد و رابطة بین هر کدام را با متغیر سن بررسی می‌کند.

شاخص بستاری, فرایندهای واجی, میانگین درصد وقوع فرایندها, واج‌شناسی تولیدی, واج‌شناسی زایشی