رضا سروری - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
ناصر جهرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ اسلام دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

آغاز فتوحات اسلامی در سال 11 هجری قمری در خارج از شبه جزیره عربستان و پیشروی مسلمین در شرق و غرب مقارناست با ظهور قطائع ها. قطائع ها از جمله شهرهایی بودند که قبل از اینکه رنگ اجتماعی و فرهنگی به خود بگیرند، نخستپادگان های نظامی بودند که برای اقامت سپاهیان ساخته شده بودند تا بتوانند در آن تجدید قوا کنند. به همین دلیل مسألهفتوحات با پدیده قطائع ها رابطه ای تنگاتنگ دارد. علاوه بر مسائل نظامی که در به وجود آمدن قطائع ها تأثیر بسزایی داشتمسأله نسب و نژاد قبیله ای نیز به نوبه خود بی تأثیر نبود. یکی از عواملی که باعث به وجود آمدن شهرهای قطائعی شد، نسبو نژاد قبیله ای اعراب بود. فرماندهان سپاه بعد از انتخاب مکان مناسب برای اقامت سپاهیان خود آن را بین قبیله های متعددکه در تشکیل سپاه سهیم بودند تقطیع می کردند و هر قبیله در قطیعه ای که به آن اختصاص داده شده بود جای می گرفت وهیچ قبیله ای حق مداخله در آن قطیعه نداشت. رفته رفته قطائع ها در دوره های بعد از حالت نظامی خود خارج شدند و رنگاجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به خود گرفتند. اینگونه شهرسازی ها تنها در میان اعراب پدیدار شد که معتقد به قبیله و نظامقبیله ای بودند. در این پژوهش سعی بر این است که علت به وجود آمدن قطائع ها، ساختار و قطائع هایی که در دوره هایمختلف اسلامی ساخته شده است به تفصیل بیان شود.

قطائع، پادگان نظامی، فتوحات، معماری اسلامی، ساختار قبیله ای