بررسی خاستگاه عرفان در «هشتکتاب» بر اساس سه مولفۀ عرفانی عاشق و معشوق، ابزار شناخت و حجاب
- سال انتشار: 1397
- محل انتشار: مجله ادبیات پارسی معاصر، دوره: 8، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_PARSI-8-1_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 269
نویسندگان
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
چکیده
پژوهشهای زیادی دربارۀ آثار سهراب سپهری انجام شده و عرفان در آثار وی از مهمترین موضوعات این پژوهشها است؛ از این رو، توجه به مناقشات و اختلاف نظر میان پژوهشگران دربارۀ نگرش شناختی سپهری بسیار بااهمیت است. با این حال، تاکنون پژوهشی که بر اساس عناصر عرفانی، جنبههای شناختی و معرفتی آثار وی را روشن کرده باشد، صورت نگرفته است. هدف این مقاله، بررسی سنخشناسی شعر سپهری و سنجش آن با مولفههای عرفانی و یافتن پاسخ این سوالات است که محتوای شناختی شعر سپهری با کدام مکتب عرفانی سنخیت دارد؟ «حقیقت» و «حجاب» در «هشتکتاب» چگونه است؟ و آیا سپهری توانست به حقیقت دست یابد یا نه؟ روش پژوهش در مقالۀ حاضر، کیفی و استقرایی است و چارچوب تحلیل از گزارههای عرفانی احصا شده است. در این مقاله، ابتدا دیدگاههای مطرح شده در پژوهشهای انجام گرفته بر عرفان سپهری ارائه و در سه دستۀ کلی معتقدان به عرفان ایرانی - اسلامی، ذنبودیسم - کریشنامورتی و فلسفی - روانکاوی تقسیم بندی شده است. در گام دوم، مبانی نظری پژوهش بر پایۀ مولفههای عاشق و معشوق، ابزار شناخت و حجاب تبیین شده و اشعار سپهری برپایۀ مولفههای عرفانی یاد شده، نقد و بررسی گردیده است. نتیجۀ بررسی نشان میدهد عاشق و معشوق، ابزار شناخت(دل) و حجاب در «هشتکتاب» با آنچه در عرفان ایرانی اسلامی آمده، متفاوت است و با ذنبودیسم و روانکاوی لکان شباهت دارد؛ وانگهی حقیقت در هشتکتاب، پیوند بیواسطه با پدیدهها از طریق حواس بهویژه چشم است و «دانش»، «زبان» و «نام» به عنوان حجاب معرفی میشوند و در آخرین شعر «هشتکتاب» نیز به ناتوانی در دستیابی به حقیقت اشاره میشود.کلیدواژه ها
شعر معاصر پارسی, سهراب سپهری, عرفان اسلامی, دن‌بودیسم و روانکاوی لکاناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.