تصحیح رسالۀ «ابتدای ظهور صنعت طبع»

ابتدای ظهور صنعت طبع: نام یکی از رسالاتی است که «سلیمان بن حسی نقلی خان دنبلی» از زبان ترکی به فارسی ترجمه کرده است. اینک دو نسخه از کار او باقی مانده است. مترجم اثر از خاندان معروف دنبلی است که برای مدتی حاکم آذربایجان بودند. حسی نقلیخان آخرین حاکم این خاندان است و مؤلف این رساله پسر اوست. رسالاتی که ترجمه کرده است بیشتر دربارۀ تاریخ روسیه و عثمانی هستند. این رساله نیز دربارۀ تاریخ صنعت چاپ و سپس آغاز آن در عثمانی است. این رساله ترجمۀ آن چیزی است که احمدجودت افندی دربارۀ صنعت چاپ در کتاب تاریخ خود نوشته است. از اینرساله دو نسخه در کتابخانۀ ملی و ملک باقی مانده است.رسالۀ «ابتدای ظهور صنعت طبع» با بحثی در باب اهمیت چاپ آغاز می شود. سپس نویسنده بحثی انتقادی در باب آنکه گوتنبرگ مبدع چاپ بوده یا لوران فوستر نوشته و بعد توضیحی کوتاه نیز دربارۀ چاپ در دنیای قدیم (چین و ژاپن) داده و سپ س به سراغ تاریخ چاپ در اروپا رفته و به ویژه بر چاپ در کشور فرانسه تمرکز کرده است. در نهایت سراغ موضوع چاپ در ممالک اسلامی آمده و دربارۀ ظهور صنعت چاپ در استانبول و چگونگی آن توضیح داده و به صورت ویژه به نقش ابراهیم مجار (ابراهیم متفرقه را به واسطۀ نژادش چنین نام برده)، ابراهیم پاشا (صدراعظم وقت عثمانی) و سعیدافندی می پردازد و از فتوای علمای عثمانی دربارۀ عدم چاپ کتب دینی یاد می کند

کلیدواژه ها:

صنعت طبع ، چاپ ، احمد جودت ، عثمانی ، ابراهیم متفرقه