بررسی تحلیلی معماری و منظر مقابر و گورستان های ایران جهت ساماندهی به گردشگاه های شهری

فکر مرگ و پرداختن به آن گرچه مکروه و ناخوشایند مینماید و چه بسا عامدانه از آن روی برمیگردانیم، مهمترین و پایدارترین دغدغه ی انسان بوده و هست. آرزوی گریختن از مرگ و دست یافتن به آب حیات و زندگی جاوید، موضوع نخستین اسطوره ها و قصه ها در تمامی تمدنها و فرهنگها بوده و بخش مهمی از فلسفه و هنر بشری وقف اندیشیدن به مرگ شده و میشود. «زندگی پاره ی کوچکی است که از مرگ به جای مانده»؛ این بخشی از سروده ی والت ویتمن، شاعر معاصر امریکایی، است که جایگاه مرگ را در زندگی تعریف میکند؛ مرگی که بی آن، زندگی هرگز چنان نمیبود که تا امروز بوده. از همین رو است که شکل پرداختن به مرگ، نحوهی زندگی را هم آشکار میکند. شناخت بیشتر فرهنگها و تمدنها به یُمن کندوکاوِ در گورها و مقابر میسر شده و حتی امروز هم در تمامی کتابهای راهنمای گردشگری در شهرهای دیدنی جهان، گورستانها از مقصد پرجاذبه ی گردشگری به شمار می آیند. میتوان ادعا کرد که شاید برای درک زندگی یهودیان ارتدکس دیدن گورستان قدیمی در گتوی قدیمی پراگ، مفیدتر از مطالعه ی هر کتابی در این زمینه است. در گورستان اهل تسنن حتی سنگ هم دیده نمیشود، و زمین خالی از سنگ و نوشته و هر نوع نشانه ای از زندگی، گویی مردگان را به درون زمین کشیده و دوباره یکپارچه و مسطح شده است. در حالی که گورستان های ایرانی و همچنین گورستانهای مسیحیان در شهرهای اروپایی، با مقبره ها، جعبه آینه ها، سنگ مزارهای منقوش به زیباترین نقش ها و تندیس ها، امتداد زندگی در زیر زمین را بر روی زمین تجسم بخشیده اند. لذا در این پژوهش کوشیده شده تا از طریق بررسی تحلیلی معماری و منظرِ مقابر و گورستانهای ایران، گامی موثر جهت ساماندهی آنها به گردشگاه های شهری برداشته شده وساختار کالبدی این مناظر بالقوه شهری مورد توجه و بازنگری قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

مرگ ، مقابر ، گورستان تاریخی ، منظر معماری ، گردشگاه شهری.