ریحانه بهنامی - کارشناس ارشد حقوق خصوصی، وکیل پایه یک دادگستری کانون وکلای مرکز، تهران، ایران

اجاره یکی از عقود معین است و احکام آن به تفصیل در قانون مدنی ایران بیان شده است. مفهوم سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت نیز درپیوند با عقد اجاره و به عبارت بهتر عین مستأجره مطرح می شوند. سرقفلی به زبان ساده، حقی است که به موجب آن مالک در ازای برخی ازامتیازات ملک خود همانند دسترسی داشتن به خیابان یا نقاطی که به انتفاع بیشتر و سودآورتر از آن ملک می انجامد، مبلغی را از مستأجر اخذمی کند. این حق در دکترین فقهی و حقوق مدنی عرفی در شمار حقوق غیرمنقول تبعی جای میگیرد. عوامل مادی همانند کالای تجارتی و مواداولیه و عوامل غیرمادی همانند موقعیت مشتری گیری و حسن شهرت تجارتی در شمار عوامل موجد سرقفلی هستند. حق کسب و پیشه و تجارتنیز حقی مالی است که به تدریج برای مستأجر محل کسب و پیشه تحصیل میشود و قابل تقویم به پول است و در صورت تخلیه عین مستأجرهباید تقویم و به مستأجر پرداخت شود. هر دو حق یادشده دارای جنبه های حمایتی و مالی بوده و با عقد اجاره پیوند دارند. اما از دیدگاه منشأ، مرجعپرداخت و اعتبار ارزش هر یک از دو حق با یکدیگر متفاوت هستند.

سرقفلی، حق کسب و پیشه و تجارت، عین مستأجره، قانون روابط موجر و مستأجر