تحلیل شبکه عوامل نگهدارنده ی اضطراب اجتماعی؛ تعاملات سوگیری توجه، فرآیندهای شناختی توجه و نشانگان اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی به عنوان یک اختلال روانشناختی با ویژگی های نظیر ترس، اضطراب و اجتناب از تعاملات اجتماعی شناخته می شود. این اختلال یکی از شایع ترین اختلالات روانی است که در نوجوانی و اوایل بزرگسالی بروز مییابد و به صورت مزمن استمرار مییابد. در این راستا مدل های شناختی جهت تبیین عوامل موثر بر استمرار این اختلال، نقش سوگیری توجه نسبت به تهدید را برجسته کرده اند. با وجود پیشرفت های بسیار این حوزه پژوهشی در سه دهه اخیر، همچنان نقش سوگیری توجه و چگونگی تاثیر آن در سببسازی یا استمرار اضطراب اجتماعی به روشنی مشخص نیست. همچنین عدم اتفاق نظر در مورد تبیین تعاملات فرآیندهای عصب شناختی توجه در افراد مضطرب اجتماعی به چشم می آید. بنابراین تبیین مدلی علّی که نشانگان اضطراب اجتماعی و سوگیری توجه، به همراه فرآیندهای عصب شناختی توجه و سوگیری توجه را شامل شود اهمیت بسیاری می یابد. از این رو ما در پژوهش حاضر با هدف تبیین تعاملات عوامل نامبرده، نمونه ای 159 نفری از دانشجویان با سطح اضطراب متوسط به بالا را به صورت در دسترس انتخاب کردیم و نمرات آنها که از پرسشنامههای اضطراب اجتماعی و تکالیف شناختی توجه و سوگیری توجه برخاسته بود را با استفاده از رویکرد تحلیلشبکه به بررسی گذاشتیم. تحلیل ارتباطی و علّی شبکههای به دست آمده حاکی از آن است که اجتناب از تعاملات اجتماعی نقش مهمی در استمرار اضطراب اجتماعی و بروزسوگیری توجه در فرد ایفا میکند. این در حالیست برخی از پژوهشهای پیشین سوگیری توجه را عامل سببساز نشانگان اضطرابی مانند ترس و اجتناب از تعاملات اجتماعیمطرح کرده بودند. همچنین یافتههای ما نشان میدهد که سوگیری توجه که با جهتگیری سریع به تهدید آغاز و با اجتناب از تهدید خاتمه می یابد، خود بخشی از یک وضعیت شناختی کلی تر که شامل زنجیره ای از بیش فعالی فرآیندهای خودکار و کژکاری فرآیندهای هدفمند شناختی توجه در فرد مضطرب است، قرار می گیرد. در نهایت یافته های ما بیانگر این است که سوگیری توجه به تهدید به عنوان بخشی از یک وضعیت شناختی در فرد در کنار سایر فرآیندهای شناختی، می تواند باعث استمرار اضطراب اجتماعی و آسیب پذیری در مقابل آن باشد.

کلیدواژه ها:

اختلال اضطراب اجتماعی ، ترس و اجتناب ، سوگیری توجه ، فرآیندهای عصب شناختی توجه ، تحلیل شبکه